مقاله پژوهشی: نقش‌آفرینی جمهوری اسلامی ایران در حوزه‌های قدرت منطقه ای و جهانی با توجه‌ به قلمرو ژئوپلیتیک خلیج‌فارس

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم دفاعی راهبردی دانشگاه عالی دفاع ملی

2 دکتری رشته علوم دفاعی راهبردی دانشگاه دفاع ملی

چکیده

شناسایی قلمروهای ژئوپلیتیکی پیرامونی یک کشور و استفاده از ظرفیت‌های آن می‌تواند باعث نقش‌آفرینی بیشتر در هندسه قدرت منطقه‌ای و جهانی شود. معمولاً نقش‌آفرینی یک قدرت در حوزه قلمروی نفوذ سرزمین‌های پیرامونی واحد جغرافیایی خود اتفاق می‌افتد که این نفوذ تابع اهداف ژئوپلیتیک و این اهداف تابع منافع یا علائق ژئوپلیتیکی است. برای این منظور قدم اول شناسایی عوامل ژئوپلیتیک پیرامون آن سرزمین است که رشد و پیشرفت در منطقه و جهان وابسته به آن عوامل می‌باشد؛ لذا در این مقاله عواملی که باعث نقش‌آفرینی جمهوری اسلامی ایران در حوزه‌های قدرت منطقه‌ای و جهانی با توجه ‌به قلمرو ژئوپلیتیک خلیج‌فارس خواهد شد بررسی و شناسایی‌شده است. هدف اصلی این تحقیق تعیین مؤلفه و شاخص‌های مؤثر بر نقش‌آفرینی جمهوری اسلامی ایران در حوزه‌های قدرت منطقه‌ای و جهانی با توجه ‌به قلمرو ژئوپلیتیک خلیج‌فارس می‌باشد که متناظر باهدف، سؤال تحقیق طراحی‌شده است. این تحقیق از نوع کاربردی توسعه‌ای با روش تحقیق زمینه‌یابی - توصیفی انجام‌شده، جامعه آماری تحقیق 56 نفر متناسب با ویژگی‌های تحقیق از بین افراد صاحب‌نظر انتخاب‌شده‌اند. روش تجزیه‌وتحلیل داده بر اساس معادلات ساختاری بوده و نتایج تحقیق حاکی از آن است که قلمرو ژئوپلیتیک خلیج‌فارس با 10 شاخص، موجب نقش‌آفرینی جمهوری اسلامی ایران در حوزه‌های قدرت منطقه‌ای و جهانی و تقویت جایگاه و منزلت ژئوپلیتیک کشور شده که این تقویت جایگاه، به تقویت قدرت دفاعی - امنیتی منجر خواهد شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The role of the Islamic Republic of Iran in the Areas of regional and global power with regard to the geopolitical territory of the Persian Gulf

نویسندگان [English]

  • M MazaheriNia 1
  • O Molemi 1
  • R Reyvandi 2
1 Doctoral student of Strategic Defense Sciences of National Defense University
2 PhD in Strategic Defense Sciences, National Defense University
چکیده [English]

   Identifying the surrounding geopolitical territories of a country and using its capacities can lead to a greater role in the geometry of regional and global power. Usually, the role-playing of a power happens in the territorial sphere of influence of the surrounding territories of its geographical unit, which is subject to geopolitical goals and these goals are subject to geopolitical profits or interests. For this purpose, the first step is to identify the geopolitical factors around that territory, which the growth and progress in the region and the world depend on those factors; Therefore, in this article, the factors that will cause the role of the Islamic Republic of Iran in the fields of regional and global power with regard to the geopolitical territory of the Persian Gulf have been investigated and identified. The main goal of the present study  is to determine the components and indicators that affect the role of the Islamic Republic of Iran in the fields of regional and global power with regard to the geopolitical territory of the Persian Gulf, which corresponds to the purpose of the research question. This research is applied-developmental and uses descriptive conceptual research methods. The statistical population of the research is 56 people according to the characteristics of the research. Data analysis is based on structural equations, and the results of the research indicate that the geopolitical territory of the Persian Gulf with 10 indicators has led to the role of the Islamic Republic of Iran in the fields of regional and global power and the strengthening of the country's geopolitical position and dignity, which will lead to the strengthening of the defense-security power. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • “Regional Power”
  • “Geopolitical Territory”
  • “Role-playing”
  • “Persian Gulf”
  • “Energy Area”
فهرست منابع
الف- منابع فارسی:
- باقری، علی‌اکبر (1389)، "خلیج‌فارس امنیت منطقه‌ای و اهداف سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران"، مجله معرفت، شماره 115
- بیک، علی‌اصغر (1398)، "تأثیر عوامل ژئوپلیتیک دریای خزر بر راهبردهای ملی ج.ا.ایران"، دانشگاه عالی دفاع ملی، دانشکده دفاع ملی
- بیک، علی‌اصغر (1395)، "تأثیر عوامل ژئوپلیتیک دریای خزر و تأثیر آن بر راهبردهای دفاعی ج.ا.ایران"، رساله دکتری، دانشگاه عالی دفاع ملی، دانشکده دفاع ملی
- جعفری ولدانی، اصغر (1374)، "ایران و کشورهای خلیج‌فارس چشم‌اندازهای همکاری، اقتصاد"، پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، پاییز و زمستان، شماره 4 و 5
- جوادی، سیاوش و ارجمند، محمدجعفر (1395)، "دیپلماسی عمومی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در روابط با کشورهای حوزه خلیج‌فارس"، علوم سیاسی، مطالعات انقلاب اسلامی، تابستان، شماره 41
- حافظ­نیا، محمدرضا و همکاران (1400)، "عوامل ژئوپلیتیکی مؤثر بر همگرایی امنیت جمعی در منطقه خلیج‌فارس"، فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک، دانشگاه عالی دفاع ملی، سال نوزدهم، زمستان، شماره 86
- حافظ­نیا، محمدرضا (1385)، "اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک"، مشهد، انتشارات پاپلی
- حافظ­نیا، محمدرضا (1396)، "آرا و نظریه­های علمی دکتر حافظ­نیا"، مشهد، انتشارات پاپلی
- سیف، اله­مراد و آقا موسی تهرانی، رضا (1393)، "اقتصاد و نفت (میادین مشترک)"، انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی
- صفوی، سید یحیی (1387)، "وحدت جهان اسلام، چشم‌انداز آینده"، تهران، نشر شکیب
- کامران، حسن و همکاران (1389)، "بررسی تحلیل نقش خزر در معادلات ژئوپلیتیک منطقه‌ای"، فصلنامه جغرافیا، سال هشتم، زمستان، شماره 27
- مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (1397)، "اسناد مربوط به تحولات نفت و گاز"، آبان ماه
- نوروزانی، شهرام (1393)، "نقش‌آفرینی عوامل ژئوپلیتیک افغانستان"، انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی
ب- منبع انگلیسی:
- Jones, G (2004) The role of land in governments, Geography of the Dutch Journal
پ- مصاحبه­ها:
- مصاحبه حضوری محققین با بوالحسنی، خسرو (1397)، عضو هیئت‌علمی دانشگاه عالی دفاع ملی
- مصاحبه حضوری محققین با رادان، محمدرضا (1397)، رئیس مرکز مطالعات راهبردی ناجا