مقاله پژوهشی:بررسی مؤلفه‌های "تاب‌آوری اقتصادی" مبتنی بر تجارب جهانی (مطالعه موردی: کشورهای منتخب)

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری- مدیریت راهبردی نظامی- دانشگاه عالی دفاع ملی

2 دانشیار- مدیریت- دانشگاه جامع امام حسین

چکیده


"تاب‌آوری اقتصادی" یا مقاوم‌سازی اقتصاد ملی به‌عنوان مفهومی که در دهه‌های اخیر در ادبیات رایج اقتصادی جای خود را گشوده است، به‌عنوان یکی از ابعاد اصلی "اقتصاد مقاومتی" (که علاج مشکلات اقتصادی کشور است) موردتوجه حضرت امام خامنه‌ای( )نیز قرار گرفته است. به‌منظور مقاوم‌سازی اقتصاد ملی ج.ا.ا در برابر تکانه‌ها ضرورت دارد با به‌کارگیری ظرفیت‌های اقتصادی آسیب‌پذیری‌ها کاهش یافته و اقتصاد به سمت اهداف عالیه که همان پیشرفت و عدالت است حرکتی پرشتاب پیدا کند. یافتن مؤلفه‌های مفهوم تاب‌آوری می‌تواند برنامه ریزان اقتصادی کشور را در این راستا مساعدت نماید. اما ازآنجاکه در جامعه اقتصادی جهان تجربیات خوبی در زمینه مقاوم‌سازی اقتصاد وجود دارد یافتن این مؤلفه‌ها تنها نمی‌تواند با ابتنا بر ادبیات نظری اعتبار لازم را داشته باشد. بنابراین نگارنده تلاش دارد که با بررسی تجارب اقتصادی تعدادی از کشورها در برابر تکانه‌های اقتصادی (اعم از تکانه‌های تخاصمی ، و طبیعی) و همچنین در زمینه پیشرفت‌های اقتصادی ، مؤلفه‌های نظری تاب‌آوری را بر اساس این تجربیات پالایش نماید و به این سؤال اصلی پاسخ دهد که: "مهم‌ترین مؤلفه‌های تاب‌آوری اقتصادی بر اساس تجارب دیگر کشورها کدامند". این پژوهش از نوع توسعه‌ای کاربردی بوده و ازنظر روشی کاملاً کیفی و به شیوه توصیفی – تحلیلی انجام گردیده است. جامعه آماری تعداد محدودی از خبرگان اقتصادی است که به روش هدفمند مورد مراجعه قرار گرفته و گردآوری داده‌ها با انجام مصاحبه تا حد اشباع نظری صورت گرفته است. از تحلیل کیفی مبانی نظری شش مؤلفه اصلی برای تاب‌آوری اقتصادی به دست آمد که پس از بررسی تجارب اقتصادی دیگر کشورها با روش خبرگی ، مؤلفه‌های اصلی تاب‌آوری اقتصادی در حوزه تحریم‌ها (ثبات اقتصاد کلان) ، بحران‌ها (افزایش  تولید ملی)، و پیشرفت‌های اقتصادی (چابک سازی دولت) تعیین شدند. بر همین اساس نیز پیشنهادهایی تنظیم و ارائه گردید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Review of “Economic Resilience” Components based on Global Experiences (Case Study; Selected Countries)

نویسندگان [English]

  • F Ghaderpanah 1
  • A Seif 2
1 Graduated Ph.D. - Strategic Military Management - National Defense University
2 Associate Professor-Imam Hossein University
چکیده [English]

“Economic Resilience” or national economy strengthening against the economic shocks as a concept that has opened its place in economic literature in recent decades, has been received the attention of Islamic Revolution Leader attention as one of the main dimensions of “Economic Resilience" (that is the decisive cure of national economic woes).Utilizing the economic capacities to reduce the vulnerabilities is a necessity for strengthening the I.R of Iran national economy against the shocks, in order to accelerate its movement towards the national goals, i.e. development and justice.
Seeking the components of resilience concept could assist national economy planners, but since there are useful experiences in the area of strengthening the economy, seeking the components of this concept cannot lonely provide validity enough in accordance with related literature.Thus the author attempts to refine the theoretical components of resilience by reviewing some of the countries experiences against the economic shocks (including deliberate and natural shocks) and also in economic developments, to find the answer to this question: “What are the major components of economic resilience based on other countries experiences?”
The article is a kind of applied-developmental research, and methodically is completely qualitative that accomplished descriptive-analytical.   
Statistical society consists of few number of economic experts which is targeted deliberately and data gathering is done by interviews up to the theoretical saturation. Qualitative analyzing from the literature extracted six major components of economic resilience and after surveying with the expert method based on other countries experiences, these components founded in three fields i.e. a) in the fields of sanctions (macroeconomic stability), b) in the field of crisis (increasing national production), and c) in the field of economic developments (government agility). Finally some suggestions are offered according to the findings.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Economic Resilience
  • Strengthening Economy
  • Economic Experiences
  • economic sanctions
  • Economic Crisis
فهرست منابع
قرآن مجید – ترجمه آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی
مقالات علمی – پژوهشی:
- ابراهیم پور، حبیب؛ حبیبیان، سجاد ؛ جانعلی زاده چوبستی ، معصومه ؛ و رمضانی، محمدعلی (1391). "پارک‌های فناوری و مراکز رشد راهی برای تحقق اقتصاد مقاومتی" ، همایش ملی بررسی و تبیین اقتصاد مقاومتی، رشت، دانشگاه گیلان، پایگاه اینترنتی مرجع دانش به نشانی:
http://www.civilica.com/Paper-ISCCONFERENCE01-ISCCONFERENCE01_035.html
-  ایروانی، محمدجواد(1388)، بحران مالی جهانی و چند پیشنهاد راهبردی،‌نشریه مدریت بازرگانی،‌دوره‌1، شماره 2، بهار و تابستان 1388،‌صص 46-33.
-  برکشی، فریدون(1375). تحریم‌های بین‌المللی آمریکا و کشورهای جهان سوم،‌فصلنامه راهبرد، شماره 12،‌صص 138-121
-  خادمی، سید موسی (1387)، رساله دکتری،‌بررسی و شناخت تدهیدات اقتصاد ملی و .... تهران، دانشگاه عالی دفاع ملی، دانشکده مدیریت راهبردی.
- درخشان، مسعود(1387)، ماهیت و علل بحران 2008 و تأثیر آن بر اقتصاد ایران(خلاصه مدیریتی)، تهران، برگرفته از سایت معاونت پژوهش‌های اقتصادی مرکز تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام(6/3/1392).
- رمضانپور، اسماعیل؛ ایاغ ، زهرا و چهره ، مریم (1391). "بررسی نقش اقتصاد دانش‌بنیان و بهره‌وری در اقتصاد مقاومتی"، همایش ملی بررسی و تبیین اقتصاد مقاومتی، رشت، دانشگاه گیلان، پایگاه اینترنتی مرجع دانش به نشانی:
http://www.civilica.com/Paper-ISCCONFERENCE01-ISCCONFERENCE01_033.html
- علوی، ابراهیم(85-1384). جایگاه تحریم در سیاست خارجی آمریکا، فصلنامه مطالعات منطقه‌ای، اسرائیل‌شناسی، آمریکا شناسی، سال هفتم، شماره 1و2، زمستان 84 و بهار 85، صص 78-55 .
ناظمیان،‌حمید و اسلامی‌فر، علیرضا (1389)، اقتصاد دانشی هند، الگوئی برای توسعه پایدار در ایران، ‌فصلنامه مطالعات شبه‌قاره،‌سال دوم،‌شماره سوم، تابستان 1389،‌صص 169-145.
نقیب‌زاده،‌احمد و صادقی‌زاده، سلمان(1390)، علل توسعه اقتصادی آسیای جنوب شرقی، فصلنامه سیاست،‌مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دوره 41، شماره 1،‌بهار 1390، صص 347-335.
نورانی، سید محمد‌رضا و عزیز‌نژاد، صمت (1388)، بررسی آثار تحریم بر اقتصاد ایران با تأکید بر تجارب خارجی، دو ماهنامه مجلس و پژوهش،‌بهار 1388، صص 187-155.
-  واعظی، محمود (1388)، بحران اقتصادی جهان:‌زمینه‌ها، ابعاد و پیامدها، فصلنامه بین‌المللی و روابط خارجی، سال اول، شماره اول، بهار 1388، صص 187-155.
-  یاوری، کاظم و محسنی، رضا (1388)، آثار تحریم‌های تجاری و مالی بر اقتصاد ایران،‌فصلنامه مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، سال شانزدهم،‌شماره 61، بهار و تابستان 1388
ب) منابع انگلیسی:
 
-                Bang Nam,Jeon (2010)."From the 1997-96 Asian Fincmeiol crisis to the 2008-09 Global Economic Crisis : Lessons from Korea's Experience"; Drexel Universityi East Asice Low Rewiew; Vol5; Issue 1; feb.2010; University of Pennsgl vania low school, Philadelphia.
-                Briguglio, Lino and Piceinino, Stephom (2011). "Growth and Resilience in East Asia, and the Impact of the 2009 Global Recession";Economics Department, Wnirersity of Molta, Msido, MSD 2000, Molta, 30$ep 2011.
-                Charnysh, Vola (2009). "India's Nucleur Prognamme"; NAPF Intern; Sep. 3, 2009.
-                De Santsteban, Agastin velioso (2005). Sanctions, War, Oceupation & the Developomanto of Education in Iraq"; International Review of Education, 51, 59-71, spring 2005.
-                Jose´ Luis Navarro-Espigaresa,c, Jose´ Aureliano Martı´n-Segurab and Elisa Herna´ndez-Torresc(2012), “The role of the service sector in regional economic resilience”, The Service Industries Journal, Vol. 32, No. 4, March 2012, 571–590.
-                Karl Aiginger(2009). “Strengthening the Resilience of an Economy; Enlarging the Menu of Stabilisation Policy to Prevent Another Crisis” ,  Inter-economics, September/October 2009,
-                Lino Briguglio, Gordon Cordina, Nadia Farrugia & Stephanie Vella (2008), “Economic Vulnerability and Resilience: Concepts and Measurements”, Routledge, Oxford Development Studies, Vol. 37, No. 3, September 2009, 229-247.
-                Lino Briguglio, Gordon Cordina, Nadia Farrugia and Stephanie Vella  (2010), “Profiling economic vulnerability and Resilience in small states: Conceptual underpinnings”, ISBN: 978-1-84929-035-7, University of Malta, 1 Nov
-                Ran Bhamraa, Samir Daniab and Kevin Burnarda (2011).” Resilience: the concept, a literature review and future directions “, International Journal of Production Research, Vol. 49, No. 18, 15 September 2011, 5375–5393.
-                Tolention, vi Bruco J. (non). "The Asia Moundation: Strengthening Local Economic Governance Across Asia"; The Asia Foundation; Mag 2011, 19 pages.
-                Udah E.B. (2011). "openness, Rosiliance 8 Economic Performance in Niyeria: An Imperial Sciences, Issn 1450-2267, vol. 26 No4 (2011) pp 545-560
-                Urbe Baray (2000), "The Asicm, Asicm, Finan cieel Crisis of 1997-1996 and the behaviorof Asiem stock Merket's"
-                Werld Data Bank(2011), wontl Development 3 Indicators , www.data. World bank.org.indecator..
-                Wynne Godley (1999). "opon Economy Macroecenemics using models of closed system", The Jerome Lovy Economics Institute, working paper No 281, www.levyinstitute.org/publications.
پ) منابع اینترنتی:
-   ایروانی ، محمدجواد (13/10/92). مصاحبه با شبکه تحلیلی نخبگان (دیگران) ، "پیچیدگی‌های جهانی و آسیب‌های اقتصاد ما"، (تاریخ مشاهده در سایت :  6/7/ 93 )؛
-      بیانات مقام معظم رهبری ( ) برگرفته از پایگاه اطلاعات معظم له به نشانی :  www.KHAMENEI.ir