مقاله پژوهشی: نقش عوامل ژئواکونومیک در ارتقاء وزن ژئوپلیتیکی جمهوری اسلامی ایران درخلیج‌فارس

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استاد علوم راهبردی دفاعی دانشگاه عالی دفاع ملی

2 دانشیار علوم راهبردی دفاعی دانشگاه جامع امام حسین

3 استادیار جغرافیای سیاسی دانشگاه عالی دفاع ملی

4 مدیر گروه آموزشی

چکیده

از ویژگی­های عصر ژئواکونومی، اهمیت یابی اقتصاد در عرصه­ی جهانی است. ژئواکونومی اثرگذاری عوامل یا زیربناهای اقتصادی در محیط کشوری، منطقه­ای یا جهانی را در تصمیم­گیری­های سیاسی و رقابت‌های قدرت­ها مطالعه­ می­کند. کارکرد ژئواکونومی با استفاده از فضا و مکان­های جغرافیایی تولید قدرت اقتصادی است. تا موجب ارتقای وزن ژئوپلیتیکی یک کشور گردد. مقاله­ی حاضر نقش عوامل ژئواکونومیک در ارتقاء وزن ژئوپلیتیکی جمهوری اسلامی ایران در خلیج‌فارس تبیین کرده است. این مقاله ازلحاظ هدف، کاربردی-توسعه­ای و از حیث ماهیت و روش، توصیفی-تحلیلی است. گردآوری داده­ها با روش کتابخانه­ای و روش پیمایشی و تجزیه‌وتحلیل داده­ها با رویکرد آمیخته (روش کیفی و کمی) انجام‌گرفته است. جامعه‌ی آماری تحقیق آگاه به مسائل ژئواکونومیک و ژئوپلیتیک،  شامل 66 نفر و به‌صورت تمام شمار انتخاب گردید. نتایج تحقیق نشان می­دهد. عوامل جغرافیایی (موقعیت دریایی، سواحل مناسب، موقعیت ارتباطی) و اقتصاد ساحلی -دریایی (منابع انرژی، شیلات ساحلی و دریایی و آبزی­پروری، گردشگری ساحلی-دریایی، سرمایه­گذاری مستقیم خارجی، صنایع کشتی­سازی و اوراق کشتی، توسعه بندرها از نسل 2 به نسل 3و 4، تجارت و حمل‌ونقل دریایی، مناطق آزاد تجاری-صنعتی ساحلی و سازه­های سکونتگاهی در خلیج­فارس به‌عنوان عوامل ژئواکونومیک هریک به سهم خود نقش تعیین­کننده­ای در ارتقای وزن ژئوپلیتیکی ایران دارند. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The role of geoeconomic factors in promoting the geopolitical weight of the Islamic Republic of Iran in the Persian Gulf

نویسندگان [English]

  • H Sayari 1
  • F Nozari 2
  • A Elhami 3
  • Hamid hasanpour 4
1 Professor of Strategic Defense Sciences of the Higher National Defense University
2 دانشیار علوم راهبردی دفاعی دانشگاه جامع امام حسین
3 Assistant Professor of Political Geography of National Defense University
4 Department manager
چکیده [English]

One of the characteristics of the geoeconomic era is the importance of economics in the global arena. Geoeconomics studies the influence of economic factors or infrastructures in the country, regional or global environment on political decisions and power struggles and the influence of these factors on the formation of regional or global geopolitical structure. And by using space and geographical places and marine environment, it increases the geopolitical weight of a country. The present article explains the role of geoeconomic factors in promoting the geopolitical weight of the Islamic Republic of Iran in the Persian Gulf. This article is applied-developmental in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of nature and method. Data collection was done by library method and survey method and data analysis was done by mixed approach (qualitative and quantitative method). The statistical population of the study was aware of geoeconomic and geopolitical issues, including 66 people and was selected in full. Research results show. Geographical factors (maritime location, suitable beaches, communication location) and coastal economy (energy resources, coastal and marine fisheries and aquaculture, coastal-maritime tourism, foreign direct investment, shipbuilding and scrap industries, port development from Generation 2 to Generation 3 and 4, Trade and Maritime Transport, Coastal Free Trade-Industrial Zones and Residential Structures in the Persian Gulf as Geo-Economic Factors each play a decisive role in promoting Iran's geopolitical weight.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Geoeconomic factors
  • Geopolitical weight
  • Persian Gulf

مراجع

  • فهرست منابع:

    • امام خامنه­ای(مدظله‌العالی)،بیانات،پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری، قابل‌دسترسی در:ir

    الف- منابع فارسی

    • احمدی، سید عباس، احمدی، ابراهیم (1396)، بررسی توانمندی­های راهبردی منطقه آزاد چابهار در راستای وزن ژئوپلیتیکی و قدرت ملی ایران، فصلنامه راهبرد، شماره83، سال26
    • اشرافی، داریوش، اسلامی، رضا (1397)، نقش سازمان­های بین­‌المللی در جهانی شدن اقتصاد و تاثیر آن بر حاکمیت ملی، تحقیقات حقوق بین­المللی، دوره 10 شماره 35
    • بیک بیلندی، علی‌اصغر، (1395)، رساله دکتری با عنوان تأثیر عوامل ژئوپلیتیکی دریای خزر بر تدوین   راهبرد دفاعی جمهوری اسلامی ایران، تهران: دانشگاه عالی دفاع ملّی
    • حافظ نیا، محمدرضا (1396)، اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، مشهد، انتشارات پاپلی، چاپ پنجم
    • حافظ نیا، محمدرضا و ربیعی، حسین (1398)، مطالعات منطقه­ای خلیج­فارس، تهران، سمت چاپ سوم
    • حافظ نیا، محمدرضا و گاویانی راد، مراد (1398)، افق­های جدید در جغرافیای سیاسی، تهران، سمت
    • خالدی، حسین، غلامی، بهادر و میرزایی، محمدعلی (1395)، تبیین پتانسیل­های ارتباطی سواحل مکران در راستای افزایش وزن ژئوپلیتیکی ایران، همایش ملی توسعه سواحل مکُران و اقتدار دریایی ج.ا.ایران
    • خبرگزاری تسنیم، نقش تجارت دریایی در تولید اقتصادی ایران، 10/8/1399
    • خلیلی شَوَرینی، سیاوش (1391)، روش­های تحقیق در علوم انسانی، انتشارات یادواره کتاب
    • دائمی، علیرضا، گراوند، پیمان، فتحی، محمدحسین، پور زارع، مرتضی (1397)، رقابت­های ژئواکونومیک ایران و آمریکا در منطقه خلیج­فارس، اجلاس بین­المللی پیشرفت و توسعه­ی پایدار
    • رجب نیا، زهرا (1397)، کره جنوبی سازنده یک کشتی در چهار روز، روزنامه صمت (صنعت، معدن، تجارت)، شماره 221
    • رحیمی، حسن (1396)، نظریه­های ژئوپلیتیکی، تهران، نشر انتخاب
    • رسول­زاده اقدم، صمد، میرمحمدتبار، احمد، عدلی پور، صمد، زینی وند، یوسف (1395)، فرصت­ها و محدودیت­های صنعت گردشگری در ایران، مطالعات جامعه­شناسی، سال هشتم، شماره سی­ام
    • زرقانی، سید هادی، آیین دوست، سمانه (1396)، ژئوپلیتیک دریایی و اهمیت حضور ایران در آب­ها آزاد، جزیره قشم، همایش ملی قشم
    • سیاره، جعفر و خسروانی، احسان (1398)، شناسایی و اولویت­بندی عوامل مؤثر برجذب خطوط کشتیرانی منظم کانتینری به بندرها (مورد کاوی: بندر شهید رجایی)، پژوهشنامه حمل‌ونقل، شماره58
    • سیاره، جعفر، عباسپور، مجتبی و جمالی کاپک، شهرام (1394)، جذابیت فرصت­های صنعت اوراق کشتی در ایران، مطالعات مدیریت راهبردی، شماره 7 ، صص 81-59
    • سیاری، حبیب­الله و خانزادی، حسین (1396)، الگوی توسعۀ سواحل مکران با تأکید بر احیاء قدرت دریایی، تهران، دو فصلنامه تمدن دریایی، انتشارات ندا جا
    • صفار زاده، محمود، عزیزآبادی، ابراهیم، حمیدی، حمید و شهبا، محمدعلی (1394)، حمل‌ونقل دریایی، تهران، انتشارات اسرار دانش
    • عزتی، عزت‌الله (1397)، ژئوپلیتیک، تهران، انتشارات سمت
    • قادر پناه، فریبرز، داداش زاده (1400)، تأثیر توسعه فرهنگ دریایی در ارتقاء توان دفاعی کشور، مطالعات دفاعی استراتژیک، دوره19، شماره 84
    • الله­وردی زاده، حافظ نیا، احمدی پور، زهرا و پور طاهری، مهدی (1396)، تبیین رابطه دسترسی کشورها به دریا با شاخص توسعه انسانی، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال33، شماره اول
    • الله­وردی زاده، رضا، حافظ نیا، محمدرضا و حسین پور مطلق، مهدی(1397)، تبیین نقش پتانسیل­های جغرافیایی موقعیت ساحلی اقیانوسی در توسعه اقتصاد ملی کشورها، فصلنامه تمدن دریایی، سال اول
    • مجتهد زاده، پیروز (1396)، جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی، سمت، چاپ اول
    • مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی ایران (29/6/1400)، اقتصاد دریا محور
    • مهدوی، ابوالقاسم و عزیزمحمدلو، حمید (1395)، سرمایه­گذاری مستقیم خارجی و اشتغال در کشورهای درحال‌توسعه، مجله دانش و توسعه، شماره 15
    • میرحیدر، درّه، راستی، میر احمدی، فاطمه (1398)، مبانی جغرافیای سیاسی، تهران، انتشارات سمت
    • نامی، محمدحسن، دوراندیش، فاطمه و دالایی، حمیده (1395)، واکاوی تأثیر محیطی خلیج‌فارس بر اقتصاد جمهوری اسلامی ایران، تهران، سومین اجلاس بین­المللی اقیانوس‌شناسی خلیج­فارس
    • ولی وند زمانی، حسین و شهلایی، ناصر، (1398)، نظریه‌های راهبردی، تهران، انتشارات دافوس آجا
    • (خبرگزاری تسنیم، پیام شماره 341، 10آبان 1399).

    ب – منابع انگلیسی

    • Klein Nathalie (2014), Maritime Security and the Law of the Sea. Oxford and New York: Oxford University Press.
    • United Nations Conference on Trade and Development (UNCTAD). (2015). Review of Maritime Transport, New York and Geneva.
    • World Tourism Organization (UNWTO). (2016). Retrived from http://www.unwto.org/doi/pdf.
    • World Energy Otlook (OPEC), 2011, p.2
مطالعات دفاعی استراتژیک
دوره 20، شماره 90 - شماره پیاپی 90
سال بیستم، شماره 90- زمستان 1401
دی 1401
صفحه 159-180

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار