مقاله پژوهشی: قواعد فقهی مؤثر بر تجارت فناوری‌های دفاعی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته مدیریت آینده‌پژوهی دانشگاه عالی دفاع ملی

2 دکتری فقه و مبانی حقوق دانشگاه تهران

چکیده

حوزه تجارت فناوری دفاعی یکی از حوزه های پرچالش و پر مسئله است و از فقه پویای اسلامی به عنوان دانش قانونگذاری دینی انتظار می رود که به این مسائل پاسخ بدهد. پرسش اصلی این مقاله این است که قواعد فقهی موثر بر تجارت و معاملات مربوط به فناوری های دفاعی چیست؟ محققین در این پژوهش که از نظر ماهیت کاربردی و به لحاظ روش ، توصیفی- تحلیلی است ، با بهره گیری از مطالعه دقیق منابع و آثار مرتبط ، علاوه بر تصویرسازی آنچه هست به تحلیل یافته ها نیز پرداخته اند.
در این پژوهش ابتدا مهم ترین آثار ومنابع قواعد فقهی مورد بررسی قرار گرفت و قواعدی که از نظر محققین با موضوع تجارت و معاملات فناوریهای دفاعی مرتبط بودند انتخاب شدند. در مرحله بعدی قواعد انتخاب شده در ابواب مربوطه کتب فقهی متقدم و معاصر و آثار منتشرشده که با موضوع این پژوهش ارتباط داشتند، شناسایی و در نهایت برای اطمینان از ارتباط قواعد انتخاب شده با موضوع این پژوهش، پرسشنامه ای طراحی و در اختیار جمعی از نخبگان(دارای اجتهاد و تحصیلات عالی حوزوی و همچنین اهل نظر در مسئله تجارت فناوریهای دفاعی) قرار داده شدکه با تایید صد درصدی آنان ، آن قواعد مورد تحقیق قرار گرفت.
بر اساس این تحقیق، قواعد فقهی سلطنت بر اموال، لا ضرر، نفی سبیل، حرمت اعانه بر اثم، میسور، علی الید و غرور، بر معاملات و تجارت فناوریهای دفاعی تاثیر داشته که التزام به آنها از طرف متولیان امر، اجتناب ناپذیر است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Strategic model of defense diplomacy of Islmic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • H Deh jamali 1
  • M.R Tafti 2
1 Graduate of Future Defense Management Studies, Higher National University
2 PhD in jurisprudence and fundamentals of law, University of Tehran
چکیده [English]

Theb main special task of defense diplimacy is to implement a deterrent strategy. The experiences of the Islamic  Republic of Iran are  the capacities of the constitution and the Laedership as a guide for action  in the field of defense diplimacy. This article has been compiled with the aim of examining the dimensions, components and central indicatots of the strategic model of defense diplomacy based on the discourse of the Imam and the Leadership, the constitution, the experiences of the Islamic Republic of Iran and successful human. The research is of applied – developmental type and data mining method is the basis and qualitative and instrumental analysis of document  and field collection, which has been done by taking notes, interviewing and preparing a questionnaire. According to the specialized aspects of the subject of the statistical community, after interviewing  17 experts, theoretical saturation was obtained, Ten,from the theoretical findings and interviews with expers, a questionnaire with 9 dimensions, 19 components and 52 indicators was prepared and distributed among 35 strtegic managers and relate4d experts and its findings were analyzed.
The 9 questions of the questionnaire include (educational, intelligence, operational, disciplinary, technical – industrial cooperation, movement affairs, research and industrial and defense commissions). And 48 indicators out  of 52 indicators were  considered  homogeneous due to a factor of more than %7 , and their impact and relationships with the relevant components and dimensions in the strategic model 0f defense diplomacy were achieved. And 4 indicators: Davos study tour, transfer of experience in movement, research and technology in joint industrial cooperation and cultural cooperation under joint defense cooperation due to low factor load less than %7 were removed from the theoretical framework of the research and the final conceptual modal was modified.

کلیدواژه‌ها [English]

  • “Diplomacy
  • Defense diplomacy
  • Strategic model”
  • فهرست منابع:

    • قران کریم،ترجمه:آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی
    • امام خمینی، سید روح الله، 1409ق، البیع، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
    • امام خمینی، سید روح الله، 1415ق، انوار الهدایه، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
    • امام خمینی، سید روح الله، بی تا، تحریر الوسیله، قم، دارالعلم
    • امام خامنه ای،سید علی،احکام آموزشی،جلد دوم،1391،تهران، انتشارات انقلاب اسلامی

    منابع فارسی

    • ابن ابی جمهور، محمد بن زین الدین، 1405ق، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، قم، دار سید الشهداء للنشر
    • ابن فارس، 1404ق، معجم مقائیس اللغه، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
    • ابن منظورالافریقی المصری، جمال الدین محمد بن مکرم، ۱۴۰۵ق، لسان العرب، قم، نشر ادب حوزه
    • امیری، حسن؛ رحمتی، رضا؛ رنجبر، محمدعلی، تابستان 1395، تبیین نقش برنامه ریزی راهبردی در توسعه فناوری دفاعی آینده، فصلنامه علوم و فنون نظامی(مقاله)
    • انصاری، مرتضی، 1415ق، المکاسب المحرمه، قم، کنگره بزرگداشت شیخ انصاری.
    • انصاری، مرتضی، 1416ق، فرائد الاصول، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه
    • ایروانی، باقر، ۱۴۱۷ق، دروس تمهیدیه فی القواعد الفقهیة، قم، مؤسسة الفقه للطباعة والنشر
    • بجنوردی، سید حسن، 1419ق، القواعد الفقهیه، قم، نشر الهادی
    • بجنوردی، سید محمد، 1401ق، قواعد فقهیه، تهران، موسسه عروج.
    • بروجردی، سید حسین، بی تا، نهایه التقریر، بی جا.
    • بیهقی، احمد بن حسین بن علی، بی تا، السنن الکبری، بیروت، دارالفکر.
    • حر عاملی، محمد بن حسن، 1409ق، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت
    • خوئی، سید ابوالقاسم، بی تا، مصباح الفقاهه، بی جا.
    • راغب اصفهانی، محمد حسین، ۱۴۲۷ق، مفردات الفاظ القرآن الکریم، قم، ذوی القربی
    • سازمان برنامه و بودجه، ۱۳۶۹، اطلس تکنولوژی: چارچوب کلی برنامه‌ریزی بر پایه تکنولوژی، تهران
    • شهابی، محمود، ۱۳۳۲ش، قواعد فقه (خلاصه تقریر و درس)، تهران، انتشارات دانشگاه تهران
    • شیخ الشریعه، فتح الله،1410ق، قاعده لا ضرر، قم، دفتر انتشارات اسلامی حوزه علمیه قم
    • شیرازی، سید محمد، بی تا، ایصال الطالب الی المکاسب، تهران: منشورات اعلمی
    • صدوق، محمد بن علی بن بابویه، 1413ق، من لا یحضره الفقیه، دفتر انتشارات اسلامی حوزه علمیه قم
    • طریحی، فخرالدین، ۱۴۰۸ق، مجمع البحرین، تحقیق: سیداحمد حسینی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی
    • عراقی، آقا ضیاء، 1418ق، قاعده لا ضرر، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی
    • عمید،حسن،فرهنگ لغت،تهران،انتشارات عمید
    • فاضل لنکرانی، محمد، 1416ق، القواعد الفقهیه، قم، چاپخانه مهر
    • فریدونی، 1386،(مقاله)،فصلنامه حکومت اسلامی
    • فیاض، محمد اسحاق، ۱۳۸۲ق، محاضرات فی اصول الفقه تقریرأ لبحث استاذنا آیة الله خوئی، نجف، مطبعة النجف
    • فیومی، 1428ق، المصباح المنیر، قم ، انتشارات الرضی
    • کاشف الغطاء، جعفر، 1422ق، کشف الغطاء عن مبهمات شریعه الغراء،دفترانتشارات اسلامی حوزه علمیه قم
    • کلینی، محمد بن یعقوب، 1407ق، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر و آخوندی، محمد، تهران، المکتبه الاسلامیه.
    • مجلسی، محمد تقی، 1406ق، روضه المتقین، قم، موسسه اسلامی کوشانبور
    • محقق داماد، سید مصطفی، 1406ق، قواعد فقه، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی
    • مراغی، سید میر عبدالفتاح، 1417ق، العناوین الفقهیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی حوزه علمیه قم
    • معین،محمد،فرهنگ لغت،1362،تهران،انتشارات معین
    • مکارم شیرازى، ناصر و همکاران، 1374، تفسیر نمونه،تهران: دارالکتب الإسلامیه.
    • مکارم شیرازى، ناصر‌، 1411ق، القواعد الفقهیه، قم، مدرسه الامام امیرالمؤمنین.
    • مکارم شیرازی،ناصر،1394،القواعدالفقهیه،مترجم:محمدجواد نوری همدانی،قم،انتشارات امام علی بن ابیطالب(علیه السلام)
    • مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی،تهران ،1368، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
    • مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی،تهران ،1392، قانون مجازات اسلامی
    • مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی،تهران ،1382، مجازات جرایم نیروهای مسلح
    • نجفی، محمد حسن، 1404ق، جواهر الکلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ هفتم.
    • نراقی، ملا احمد، 1417ق، عوائد الایام، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
    • نراقی، ملا احمد، 1422ق، رسائل و مسائل، قم، کنگره نراقیین
    • نوری، حسین، 1408ق، مستدرک الوسائل، قم، موسسه آل البیت.