ارائه الگوی همگرایی امنیت دریایی شمال اقیانوس هند با تأکید بر حوزه های نظامی و اقتصادی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استاد‌یار مدیریت راهبردی نظامی، دانشگاه عالی دفاع ملی

2 دکتری مدیریت راهبردی پدافند غیرعامل دانشگاه عالی دفاع ملی

3 استادیار

4 دانشجوی دکترای مدیریت راهبردی نظامی، دانشگاه عالی دفاع ملی

چکیده

اقیانوس هند، اقیانوسی راهبردی، مهم و اقتصادی در جهان است و پل ارتباطی میان جنوب غرب آسیا، خاور، جنوب و جنوب خاوری آسیا، استرالیا، آفریقا، اروپا و آمریکا است و حجم سنگینی از آمد و شد دریایی جهان را در خود دارد. با نگرش به موقعیت راهبردی اقیانوس هند، بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای دارای علایق ژئوپلیتیکی متفاوتی در این منطقه هستند که بعضاً ممکن است زمینه بروز بحران‌های امنیتی در این منطقه را پدید آورد. هدف تحقیق ارائه الگوی  همگرایی امنیت دریایی در حوزه شمال اقیانوس هند با تأکید بر حوزه های نظامی و اقتصادی است. این پژوهش از نظر هدف «کاربردی- توسعه­ای» و از نظر شیوه اجرا ،  داده بنیاد با رویکرد آمیخته می باشد. روش نمونه گیری در این پژوهش تمام شمار وجامعه خبرگی 12  تعیین شده است .جمع آوری داده ها نیز از طریق روش مصاحبه ی نیمه ساختاریافته انجام شده و تا اشباع نظری ادامه پیدا نموده است. بر اساس نتایج پژوهش 71 مفهوم ، 57 مقوله و33 مضمون شامل 6 عامل علی مانند عوامل دفاعی- امنیتی، عوامل ژئوپلیتیکی وعوامل اقتصادی، 4 عامل زمینه ای مانند بستر لازم برای استقلال منطقه ای، زمینه ایجاد نیروی مشترک و مرکب، 7 عامل مداخله گر مانند توان نیروی دریائی کشورها، موقعیت ژئواستراتژیک، آسیب‌پذیری اقتصادی کشورها، تعارض منافع، 6 راهبرد مانند استفاده از ظرفیت همگرائی و همبستگی، کاهش حضور نظامی بازیگران و قدرت­های مداخله­گر خارجی  و10 پیامد مانند افزایش بهره­گیری ازعمق راهبردی ج.ا.ایران، افزایش میزان همبستگی کشورهای منطقه با ج.ا.ایران، مشارکت در ائتلاف دفاعی- امنیتی، تعاملات نظامی، مناسبات اقتصادی احصاء و الگوی همگرایی امنیت دریایی در حوزه شمال اقیانوس هند با تاکید بر حوزه های نظامی و اقتصادی تدوین گردید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Presenting a Convergence Model of Maritime Security in the North Indian Ocean with Emphasis on Military and Economic Areas

نویسندگان [English]

  • A Vahidi 1
  • F Ghaderpanah 2
  • H salmanpour 3
  • Kh Hakimi 4
1 Assistant Professor of Military Strategic Management, Supreme University of National Defense
2 PhD of Passive Defense Strategic Management, Supreme University of National Defense
3 Assistant Professor
4 PhD Candidate of Military Strategic Management, Supreme University of National Defense (Corresponding Author)
چکیده [English]

Indian Ocean is a strategic, important and economic ocean in the world to the extent that it has been known as the heart of the world’s oceans and is a bridge among Southwest Asia, East, South and Southeast Asia, Australia, Africa, Europe and the United States. It contains a large volume of the world’s maritime traffic. Concerning the strategic location of Indian Ocean, regional and trans-regional actors have different geopolitical interests in the region, which may sometimes lead to security crises in the region. The present research benefits from practical-developmental type of design inspired by an exploratory and grounded theory methodology and mixed-method approach. The sampling method in this study was to determine the total number and the participant experts included 12. Data collection was also done through semi-structured interview and continued until theoretical saturation. Based on the results of the study, 11 concepts, 71 categories and 33 themes including 6 causal factors such as defense-security factors, geopolitical factors and economic factors, 4 contextual factors such as the necessary basis for regional independence, and the creation of a common and combined force were obtained. There was one intervening factor such as naval capability of countries, geostrategic position, economic vulnerability of countries, and conflict of interest were also attained. Six strategies such as using the capacity of convergence and solidarity, reducing the military presence of foreign actors and intervening powers and 11 consequences such as increasing the use of strategic depth of the Islamic Republic of Iran, increasing the degree of solidarity of countries in the region with the Islamic Republic of Iran, participation in the defense-security coalition, military interactions, and economic relations were emerged, leading to the development of the convergence model of maritime security in the North Indian Ocean with emphasis on military and economic areas.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Landscape
  • Typology
  • Human
  • Space
  • Geography
  • فهرست منابع

    منابع فاسی:

    • احمدی موحدانی، سیروس - کاوندی کاتب، ابوالفضل: ژئوپلیتیک اقیانوس هند و سازمان همکاری کشورهای کناره آن با تأکید بر نقش خلیج‌فارس. در نشریه: «اطلاعات سیاسی - اقتصادی». بهمن و اسفند ۱۳۸۹ - شماره ۲۸۱ و ۲۸۲.
    • کاویانی،حمزه علی، خانزادی،حسین، پدافند غیر عامل دریایی با تاکید بر امنیت پایدار دریایی ، نشریه آموزش علوم دریایی، سال هفتم شماره ۳ ، پیاپی ۲۲، پاییز ۱۳۹۹، صص ۹۲ -104
    • امیری،علی؛تبیین نقش نیروی دریایی در قدرت دریایی جمهوری اسلامی ایران،فصلنامه ژئوپلیتیک سال شانزدهم بهار 1399 شماره 1 (پیاپی 57)
    • متقی، ابراهیم ؛ اکرمی نیا، محمد، تأثیرات چند جانبه گرایی در اعتلای موقعیت جمهوری اسلامی ایران در منطقه ی آسیای جنوب غربی،مطالعات دفاعی استراتژیک بهار 1392 - شماره 51 علمی-پژوهشی (وزارت علوم)/ISC 22) ازصفحه 99 تا 120 )
    • ضرغامی، ابراهیم، (1397)، سیاست دریایی و استراتژی ملی (مطالعه موردی: جایگاه اقیانوس هند در استراتژی دریایی ج. ا. ایران)، دانشگاه خوارزمی، دانشکده علوم جغرافیایی.
    • طاهری مقدم، طاهر، (1391)، موانع شکل‌گیری سازمان منطقه‌ای فراگیر در خاورمیانه (2011-1920)، دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده علوم سیاسی.
    • عزتی، عزت ا. . . (1380). ژئوپلیتیک. تهران: انتشارات سمت.
    • عزتی، عزت اله و ویسی، هادی، «تحلیل ژئوپلیتیک و ژئواکونومی خط لوله گاز ایران - هند»، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال دوم، شماره دوم، انجمن ژئوپلیتیک ایران، تابستان ۱۳۸۵.
    • قرایی آشتیانی، حسین، (1393)، بررسی تأثیر حضور نظامی آمریکا در خلیج‌فارس بر امنیت کشورهای منطقه از 1993 تا 2010، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
    • قاسمی، حاکم (1371)، موانع همگرایی در خاورمیانه، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ص 186.
    • قاسمی، فرهاد (1390)، نظریه‌های روابط بین‌الملل و مطالعات منطقه‌ای، تهران، میزان.
    • قوام، عبدالعلی (1394)، اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل، تهران، انتشارات سمت، چاپ اول، ص 223.
    • قوام، عبدالعلی(1396)، اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل، تهران، انتشارات سمت، چاپ سوم، ص 247.
    • صفوی، سید یحیی، «مقدمه‌ای بر جغرافیای نظامی ایران»، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، جلد اول، جلد دوم و جلد سوم، تهران، ۱۳9۱.
    • صفوی، سید یحیی، «مقدمه‌ای بر جغرافیای نظامی ایران، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، جلد سوم، تهران، . ۱۳۸۰.
    • قوام، عبدالعلی (1389)، "روابط بین‌الملل: نظریه‌ها و رویکردها ". نشر سمت.
    • محمدی، جمال، (1392)، راهبردهای سیاست خارجی ایالات‌متحده آمریکا جهت جلوگیری از هژمونی منطقه‌ای ایران (2012-1979)، دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده علوم سیاسی.
    • محمدعلی پوراهرمی، محمدرضا، (1390)، موقعیت جغرافیایی کریدور شمال-جنوب بر هم‌گرایی منطقه‌ای با تأکید بر جایگاه ایران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، مجتمع دانشگاهی ولیعصر (عج) - دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
    • محمدیاری، فرزاد، (1391)، اعزام نیروهای دریایی ایران به آب‌های بین‌المللی و تأثیر آن بر قدرت منطقه‌ای ایران، دانشگاه علامه طباطبائی، پردیس آموزش‌های نیمه‌حضوری.
    • ماه‌پیشانیان، مهسا، (1390)، الگوسازی برای امنیت منطق‌های خلیج‌فارس با محوریت جمهوری اسلامی ایران، شماره 10 علمی-پژوهشی (وزارت علوم).
    • متقی، ابراهیم؛ اکرمی نیا، محمد، (1392)، تأثیرات چندجانبه گرایی در اعتلای موقعیت جمهوری اسلامی ایران در منطقه‌ی آسیای جنوب غربی، شماره 51 علمی-پژوهشی (وزارت علوم).
    • مجتهد زاده، پیروز (1389)؛ ایده‌های ژئوپلیتیک و واقعیت‌های ایرانی، تهران نی.
    • نوذری، فضل اله، (1395)، تأثیر علایق ژئوپلیتیک بازیگران حوزه‌ی دریا‌ی عمان بر تدوین راهبرد دفاعی جمهوری اسلامی ایران، شماره 95 علمی-پژوهشی (وزارت علوم).
    • هرسیج، حسین؛ ابراهیمی پور، حوا، نوعی باغبان، سید مرتضی، (1394)، روابط کشورهای عرب منطقه‌ی خلیج‌فارس و ایران از منظر منطقه‌گرایی، شماره 88 علمی-پژوهشی (وزارت علوم)

    منابع انگلیسی:

    • Dikshit, R. D. (2014). Political Geography: The Discipline and Its Dimensions (2th Edition). New Delhi, Tata McGraw-Hill Publication.
    • Falk, K. L. (2010). Why Nations Put to Sea: Technology and the Changing Character of Sea Power in the Twenty-First Century (Studies on Industrial Productivity). London and New York, Routledge Poblication.