نسبت سنجی جنگ و کرامت انسان در اسلام شیعی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری مدیریت راهبردی پدافند غیرعامل دانشگاه عالی دفاع ملی

2 استادیار علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

گرچه در اسلام صلح یک اصل و قاعده است، ولی درعین‌حال
جنگ و جهاد، نه‌تنها پدیده‌ای مذموم به شمار نمی‌رود بلکه در مواردی یک ضرورت
محسوب می‌شود. این مقاله  باهدف نسبت سنجی
جنگ و کرامت انسان در اسلام با رویکرد شیعی و به‌عنوان یک پژوهش کیفی، نخست مطابق
آیات قرآن و آموزه‌های فقه شیعه به تبیین تفهمی انسان‌شناسی سیاسی در اسلام و
مفهوم کرامت و حفظ حرمت انسان در نظام اندیشگی اسلام خواهد پرداخت و سپس در ادامه
با مروری بر مفهوم جنگ، بررسی چیستی و جایگاه جهاد در اندیشه اسلام به‌ویژه در فقه
شیعی، و تحلیل گفتمان آیات مرتبط خواهد کوشید تا برخی از ملاحظات نظری پیرامون
حدودوثغور جنگ و صلح را تبیین نماید. مقاله نشان خواهد داد  که در اندیشه اسلام شیعی و در مباحث مربوط به
جنگ، فقط آن دسته از جنگ‌هایی مشروعیت دارند که منطبق با مفهوم «جهاد» باشند و
جهاد اقدامی ضروری علیه کسانی است که به هر نحو ممکن می‌کوشند کرامت انسان را نادیده
گرفته و مانع از دستیابی او به جایگاه واقعی خود در خلقت شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Sanctity of human life in war: A Shia Glance

نویسندگان [English]

  • M Azimi Targhadri 1
  • Sh Shariati 2
2 Assistant Professor of political science at Tarbiat Modarres University
چکیده [English]

The terms “war” and
“peace” go back to historical eras and the concept of war and its rules and
regulations have improved since then. Islam has also paid special attention to
war and tranquility, and has defined the rights of those involved in combats. According
to holy Qur’an, human beings are considered as valuable and sacred and thus
respectable, on the other hand it emphasizes on fighting with atheists and
skeptics. The question is which of these are true according to Islam; battle or
peace, violence or the sanctity of human body? This paper’s purpose is to
define the interrelation between war as a violent act and observing human’s
sanctity in Islamic beliefs. Therefore the paper explains the political aspect
of humanity in shia view and then reviews the meaning of war and the role
“Jihad” plays in Shies’ ideas. The gamut of war and peace is determined this
way. The paper presumes that not only Islam has never disapproved of war but
also considers it necessary under special circumstances, which is called “defending
Jihad”.

War, peace, dignity, man, Islam, Shi'a

-   قرآن کریم
-   نهج‌البلاغه
-   خمینی، سید روح‌الله(1361)، تحریر الوسیله، ترجمه علی اسلامی، ج 2، قم: جامعه مدرسین.
-   خامنه‌ای، سید علی( 1389)، رساله الأجوبت الأستفتائات، تهران: پیام عدالت
-   ادیبی سده، مهدی(1387)، جامعه‌شناسی جنگ و نیروهای نظامی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها.
-   ارجینی، حسین(1387)، صلح و منازعه در روابط خارجی دولت اسلامی، قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
-   اشراق، محمد کریم(1360)،تاریخ و مقررات جنگ در اسلام،تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی
-   بوتول، گاستون(1387)، جامعه‌شناسی جنگ، ترجمه هوشنگ فرخجسته، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
-   خدوری، مجید (1335)جنگ و صلح در قانون اسلامی، ترجمه سید غلامرضا سعیدی، تهران، اقبال
-   سازمان پدافند غیرعامل کشور(1386)، مبانی، مستندات و الزامات قانونی؛
-   سبحانی، محمدتقی(1387)، "کلام شیعی ماهیت، تحولات و چالش‌هامجله اخبار شیعیان، (دی‌ماه) شماره38.
-   شبر، غلام (1388) "بررسی تطبیقی دفاع مشروع از دیدگاه فقه و حقوق بین‌الملل"،  رساله کارشناسی ارشد در مدرسه تخصصی فقه و اصول.
-   عنایت، حمید (1372) اندیشه سیاسی در اسلام معاصر، ترجمه بهاء‌الدین خرمشاهی، تهران: انتشارات خوارزمی.
-   ضیایی بیگدلی، محمدرضا (1384)،اسلام و حقوق بین‌الملل، تهران: کتابخانه گنج دانش..
-   طباطبایی، محمدحسین (ب ت)، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، قم: جامعه مدرسین،  ج٩.
-   قریشی، سید علی‌اکبر(1361)، قاموس قرآن، دارالکتب الاسلامیه، ج 1 و 2
-   مجلسی، محمدباقر(ب ت)، بحارالانوار، ج 69
-   محمد،م(1360)، فرهنگ عربی-فارسی، ترجمه منجد الطلاب، انتشارات اسلامی
-   نجفی، محمدحسن (ب ت)، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، ج 14
-   واقدی، محمد بن عمر(1369) مغازی؛ تاریخ جنگ‌های پیامبر؛ ترجمه محمود مهدوی دامغانی، تهران: انتشارات مرکز نشر دانشگاهی.
-   هیلزگری، گریس(1381)، جنگ پست‌مدرن سیاست نوین درگیری، ترجمه احمدرضا تقا، تهران: سپاه پاسداران،
-   طوسی محمد بن حسن(1422)، المبسوط، چاپ اول، ج 5،  قم: جامعه مدرسین.
-   ابن زهره، حمزه بن علی(1417)، غنیة النزوع الی علم الاصول و الفروع، چاپ اول، ج۱،  قم: مؤسسه امام صادق.
-   محمد بن مکی عاملی شهید اول (1412)، الدروس الشرعیه فی الفقه الامامیه، چاپ اول، ج2، قم: جامعه مدرسین.
-   علامه حلی، حسن بن یوسف (1413)، قواعد الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام، چاپ اول، ج۱، قم: جامعه مدرسین.
-   حلبی، ابوالصلاح (ب ت)، الکافی فی الفقه، اصفهان: منشورات مکتبة الامام امیرالمؤمنین