اهداف آمریکا در جنگ با عراق (2003)‌ با تطبیق در دو مقطع زمانی قبل و بعد از آن

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم دفاعی راهبردی دانشگاه امام حسین (علیه‌السلام)

2 استادیار علوم دفاعی راهبردی دانشگاه عالی دفاع ملی

3 دانشجوی دکتری علوم دفاعی راهبردی دانشگاه عالی دفاع ملی

چکیده

 متعاقب حمله به برج‌های سازمان تجارت جهانی در 11 سپتامبر 2001، سیاست خارجی آمریکا دچار چرخشی اساسی از راهبرد بازدارندگی (1990-1945) و ابهام راهبردی (1990-2001) به راهبرد حمله «پیش‌دستانه» و جنگ «پیشگیرانه» گردید. آمریکا برای حمله به عراق بر مسئله جنگ‌افزارهای ویژه کشتارجمعی انگشت گذاشت و بر این نکته تأکید کرد که عراق نه‌تنها رژیم صهیونیستی و دیگر هم‌پیمانان آمریکا را در منطقه تهدید می‌کند، بلکه منافع حیاتی آمریکا در غرب آسیا را به خطر می‌اندازد. بااین‌حال، اندیشه (پسا نظم نوین جهانی) دیدگاهی تکاملی در قیاس با (نظم نوین) است که سمت‌گیری سیاست خارجی ایالات‌متحده را تهاجمی و رادیکال و مبتنی بر راهبرد (حمله پیش‌دستانه) یا (جنگ پیشگیرانه) نموده است که خود به رهنامه خاصی در عرصه سیاست خارجی آمریکا تبدیل شد. در این تحقیق، دیدگاه‌ها و نظریات آمریکا در جنگ با عراق 2003 با تطبیق در دو مقطع زمانی قبل و بعد از آن بررسی می‌گردد. نوع تحقیق کاربردی توسعه‌ای با حجم نمونه 20 نفر به‌صورت تمام شمار و هدفمند انجام‌شده است. برای دستیابی به دیدگاه‌های (پارادایم) آمریکا با استفاده از آمار و پارامترهای توصیفی (آزمون ‏کای دو) به تأیید عوامل احصاء شده اقدام گردید. ساقط کردن رژیم بعث که از مدت‌ها پیش، از نفوذ مستقیم آمریکا خارج‌شده بود، جلوگیری از ظهور و نیز کنترل قدرت‌های رقیب درصحنه سیاست بین‌الملل با اتکا بر رویکرد "نظامی محور"، تلاش برای تحقق هژمونی آمریکا، کامل نمودن محاصره سیاسی و نظامی ایران و فشار جهت خودداری از حمایت محور مقاومت توسط جمهوری اسلامی ایران، از نتایج این پژوهش است. در حمله آمریکا به عراق علاوه بر کشتار بی­رحمانه مردم عراق (نظامی و غیرنظامی) تعداد کثیری از نیروهای نظامی خودش کشته شد و ازلحاظ اقتصادی هم با صرف حدود یک تریلیون دلار، ضربه بزرگی به اقتصاد و بودجه آمریکا وارد شد. ازلحاظ مدیریت صحنه عملیات هم با خشونت­ها و بی­رحمی نظامیان امریکا علیرغم شعار امریکا مبنی بر دموکراسی و حقوق بشر، چهره تنفرآمیز و خشونت‌آمیز آمریکا برای سازمان‌های بین­المللی و جهان نمایان گردید. همچنین به‌کارگیری سلاح­های اورانیوم ضعیف شده، فسفر سفید و بمب خوشه­ای عدم پایبندی امریکا به قوانین و مقررات بین­المللی را ثابت کرد. درنهایت امریکا به علت اشتباه محاسباتی در راهبردها با وضعیت نامساعد و ناخوشایندی عراق را ترک کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Military Doctrine Formulation and Development Pattern of Armed Forces of the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • H.M Morad Piri 1
  • M.R Kamali 2
  • M Asadi 3
  • M Hadiyan 3
  • A Moradi 3
  • H Mehrabi 3
1 Assistant Professor of Strategic Defense Sciences, Imam Hussein University (PBUH)
2 Assistant Professor of Strategic Defense Sciences, Higher National Defense University
3 PhD student in Strategic Defense Sciences, Higher National Defense University
چکیده [English]

The military doctrine formulation and development pattern that provides coherence and coordination in the formulation and development of a military doctrine has been the constant concern of senior commanders and decision-makers at the top levels of the armed forces. Therefore, the aim of this research is to design a pattern for formulation and development of the military doctrine of Armed Forces of The Islamic Republic of Iran (A.F.I.R.I.) and this research seeks to answer the question that “which is the pattern of formulation and development of the military doctrine of Armed Forces of The Islamic Republic of Iran (A.F.I.R.I.)?”. This research is applied-developmental research and its approach is mixed. The case study method has been used for determining of dimensions, factors and sub-factors. In this research, first, the existing patterns of military doctrine formulation and development in the country were studied. Subsequently, a native pattern was designed and presented with a comparative study of internal patterns and external patterns of the selected countries. Interviews were conducted with eight experts in order to enrich the theoretical basics and use of internal experiences. Then, a questionnaire was used to evaluate and validate the prepared conceptual pattern. To answer the questionnaire, 30 experts were referred. The result of this research is the military doctrine formulation and development pattern of Armed Forces of The Islamic Republic of Iran (A.F.I.R.I.) including 5 dimensions, 14 factors and 47 sub-factors that can be used to prepare the the military doctrine of Armed Forces of The Islamic Republic of Iran (A.F.I.R.I). These five dimensions include: data collection, design, production, implementation, and feedback.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pattern Design
  • Military Doctrine
  • Armed Forces of the Islamic Republic of Iran
  • فهرست منابع

    • "قرآن کریم"
    • امام خمینی (رحمت ا... علیه)، صحیفه نور
    • امام خامنه­ای (مدظله­العالی)، "مجموعه بیانات"
    • "قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران"

    الف- منابع فارسی:

    • ابراهیمی‌فر، طاهره (1382)، "راهبرد بازدارندگی امریکا در عراق"، مجموعه مقالات سیزدهمین همایش بین‌المللی خلیج‌فارس، تهران، انتشارات وزارت امور خارجه
    • اطاعت، جواد و جهانیان، شهاب (1387)، "دلایل و روند تهاجم نظامی آمریکا به عراق"، فصلنامه اطلاعات سیاسی - اقتصادی، شماره 247 و 248، تهران
    • افشردی، محمدحسین (1381)، "ژئوپلیتیک قفقاز و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران"، تهران، دانشکده فرماندهی و ستاد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، دوره عالی جنگ
    • باقرپور اردکانی، عباس (1382)، "بررسی مشروعیت حمله نظامی امریکا به عراق در پرتو قطعنامه"، گزیده تحولات جهان، سال اول، شماره 14
    • خادم حسینیه، احمد و خوشدل امامی، محسن (1391)، "نقش عوامل محیط داخلی در اعمال جنگ پیشگیرانه آمریکا علیه عراق در سال 2003"، فصلنامه علمی – پژوهشی مدیریت نظامی، تهران
    • دانشجویان دوره‌های شانزدهم دفاع ملی و دوم سیاست دفاعی دانشکده دفاع ملی (1391)، "نقد و بررسی دکترین جنگ پیشگیرانه و احتمال اعمال آن علیه ج.ا.ا (مطالعه موردی افغانستان و عراق)"، دانشگاه عالی دفاع ملی
    • سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح (1387)، "ژئوپلیتیک منطقه‌ی خلیج‌فارس- با تأکید بر شیعیان"، تهران، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح
    • ‌ سلیمی، حسین (1388)، "آسیای جنوب غربی به‌عنوان یک منطقه؟ تحلیل قابلیت اطلاق منطقه به آسیای جنوب غربی"، فصلنامه‌ بین‌المللی ژئوپلیتیک، سال پنجم، شماره‌ دوم، تهران
    • صفوی، سیدیحیی (1381)، "مقدمه‌ای بر جغرافیای نظامی ایران"، تهران، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، جلد اول، چاپ دوم
    • کیاپاشا، ابوطالب و مهرابی، حسین (1392)، "مطالعه تطبیقی جنگ‌های اخیر آمریکا شامل جنگ سال 1991 علیه عراق، جنگ در یوگسلاوی سابق، جنگ علیه افغانستان و جنگ سال 2003 علیه عراق و تعیین الگوی رفتاری دشمن"، پروژه تحقیقاتی، تهران، معاونت عملیات ستاد فرماندهی کل سپاه
    • معاونت اطلاعات سپاه (1391)، "برآورد اطلاعات راهبردی آمریکا"، تهران
    • معاونت اطلاعات راهبردی سپاه (1396)، "برآورد اطلاعات راهبردی عراق"، تهران
    • معاونت اطلاعات راهبردی سپاه (1397)، "کتاب پایه عراق"، تهران

    ب- منابع انگلیسی:

    • Gustavsson, J. 1999, How Should We Study Foreign Policy Change? Cooperation and Conflict, 34-1, pp. 73-95.