مقاله پژوهشی: تبیین جایگاه مؤلفه‌های صنایع دریایی در قدرت دریایی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استاد علوم دفاعی راهبردی دانشگاه عالی دفاع ملی

2 استاد جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس

3 استادیار مدیریت راهبردی نظامی دانشگاه علوم دریایی امام خمینی

4 دانشجوی دکتری علوم دفاعی راهبردی دانشگاه عالی دفاع ملی

چکیده

امروزه قدرت دریایی، تنها به قدرت نظامی محدود نمی‌شود و ابعاد دیگری همچون علوم و دانش دریایی، ناوگان دریایی، ظرفیت‌های جغرافیای سیاسی، خدمات دریایی و صنایع دریایی را هم در برمی‌گیرد. هرکدام از این ابعاد و مؤلفه‌های آن‌ها دارای جایگاهی خاص در قدرت دریایی کشور هستند. صنایع دریایی یکی از صنایع مادر محسوب می‌شود که توسعه این صنعت و مؤلفه‌های مرتبط با آن، موجب توسعه بسیاری دیگر از صنایع پایین‌دستی و درنتیجه توسعه دریامحور و پیشرفت قدرت دریایی کشور می‌گردد.
در این تحقیق، با روش موردی زمینه‌ای و با رویکرد آمیخته، ضمن مطالعات اکتشافی و بررسی پیشینه‌ها، اسناد و مدارک کتابخانه‌ای و...، با استفاده از ابزار مصاحبه و پرسشنامه سعی شده است، ضمن تبیین مؤلفه‌های بعد صنایع دریایی، جایگاه هریک از این مؤلفه‌ها را در قدرت دریایی کشور بیان کنیم.
بر اساس یافته‌های تحقیق و به‌منظور پیشرفت قدرت دریایی کشور، لازم است مسئولین بلندپایه کشور به توسعه صنایع و زیرساخت‌های دریایی کشور اهتمام ویژه داشته باشند. همچنین بر اساس نتایج حاصله، تعداد بیست مؤلفه برای بعد صنایع دریایی احصاء گردید که با لحاظ ترتیب اولویت آن‌ها، مؤلفه توسعه بنادر کوچک دارای اهمیت بیشتری است و البته توجه متوازن و هماهنگ به کلیه مؤلفه‌های احصاء شده، مسیر گام‌برداری برای مسئولین مربوطه، به‌منظور توسعه این مؤلفه‌ها و دستیابی به قدرت دریایی پیشرفته کشور را مشخص می‌نماید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explanation of the status of component maritime industries in the sea power of the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • H Sayyari 1
  • M.R Hafezniya 2
  • H Khanzadi 3
  • A Karimi 4
1 Professor of Strategic Defense Sciences, Higher National Defense University
2 Professor of Political Geography, Tarbiat Modares University
3 Assistant Professor of Military Strategic Management, Imam Khomeini University of Marine Sciences
4 Ph.D. student of Strategic Defense Sciences, National Defense University
چکیده [English]

Today, sea power is not confined to military power and it also includes other dimensions such as sea sciences, navy, political geography, marine services and sea industries. Each of these dimensions and its components have a special place in the sea power of the country. Marine industries are considered one of the mother's industries whose development and its associated components contribute to the development of many upstream and downstream industries as a result of the development seabase and development of sea power.
In this research, we have tried to describe the dimensions of each of these components in the sea power of the country by using interviews and questionnaires.
At the end and based on the results of the research, were identified twenty components for dimension of the marine industries which, in terms of their priority, the tracking route for the relevant authorities in order to develop these components and achieve the advanced sea power of the country.

کلیدواژه‌ها [English]

  • power
  • sea power
  • Marine industries
  • component
فهرست منابع:
-  " قرآن کریم"، ترجمه مهدی الهی قمشه‌ای
الف- منابع فارسی
-  ابراهیم‌زاده، عیسی (1389)، "آمایش سرزمین و برنامهریزی محیطی در جنوب شرق ایران"، انتشارات موسسه اطلاعات، چاپ اول، تهران
-  الصفی، بهزاد (1393)، "توسعه دریا محور، مروری بر صنایع دریایی جهان"، انتشارات اسرار دانش، چاپ اول، تهران
-  ارانی، امیرحسین (1391)، "واکاوی تدابیر مقام معظم رهبری در خصوص اهمیت دریا، لزوم حضور در دریاهای آزاد و توسعه دریامحور"، اولین همایش توسعه سواحل مکران و اقتدار دریایی جمهوری اسلامی ایران، چابهار
-  حافظ ‌نیا، محمدرضا (1391)، "اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک"، نشر پاپلی، مشهد
-  خلیلی شورینی، سیاوش (1392)، "روش پژوهش آمیخته"، یادواره کتاب، تهران
-  زرقانی، سیدهادی (1389)، "مقدمهای بر قدرت ملی (مبانی، کارکردها و مفاهیم و سنجش)"، پژوهشکده غیرانتفاعی مطالعات راهبردی، چاپ اول، تهران
-  سازمان بنادر و دریانوردی (1394)، "سند جامع توسعه دریایی کشور"
-  سازمان بنادر و دریانوردی (1395)، "سیاست‌های کلی توسعه دریامحور"
-  سازمان بنادر و دریانوردی (1388)، "مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی کشور"، معاونت فنی و مهندسی
-  سیاری، حبیب‌الله (1390)، "سخنرانی در کنگره صنایع دریایی، جزیره کیش"
-  سیاری، حبیب‌الله، طحانی، غلامرضا (1394)، "راهبردها و قدرت دریایی"، دفتر پژوهش‌های نظری و مطالعات راهبردی نیروی دریایی آجا
-  عباسپور، مجید (1386)، " انرژی، محیط‌زیست و توسعه پایدار"، دانشگاه صنعتی شریف، تهران
-  عزتی، عزت ا... (1368)، "جغرافیای نظامی ایران"، انتشارات امیرکبیر، تهران
-  فاضلی، حسین (بهمن 1391)، "توسعه دریایی کشور نیازمند حلقه واسط بین دولت و ملت"، ماهنامه بندر و دریا
-  فقیهی، محمدرضا (1389)، "تاریخ پنج‌هزارساله قدرت دریایی ایران"، مؤسسه فرهنگی هنری عیلام، تهران
-  معتضد، خسرو (1394)، "دریانوردی و نیروی دریایی ایران در گذر تاریخ"، جلد اول و دوم، دفتر پژوهش‌های نظری و مطالعات راهبردی نداجا، تهران
-  مطالعات گروهی دوره هجدهم دفاع ملّی (1392)، "الگوی توسعه نیروی دریایی راهبردی جمهوری اسلامی ایران"، رساله گروهی، دانشگاه عالی دفاع ملی، دانشکده دفاع ملّی، تهران
-  مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1394)، "قابلیت‌های منطقه‌ای مبتنی بر اقتصاد دریامحور در بخش‌های صنعت و انرژی"
-  مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1387)، "قانون توسعه و حمایت از صنایع دریایی"
-  موسسه حکمت (1394)، "مقایسه آماری 86 کشور دریایی جهان"، مجموعه مطالعات راهبردی، جلد اول
-  نامی، محمدحسن (1394)، "ژئواستراتژی دریایی ایران با تأکید بر سواحل مکران"، انتشارات زیتون سبز، تهران
-  نوربخش، حسین، ودادی، حمید (1386)، "تاریخ دریانوردی ایرانیان"، روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان بنادر و کشتیرانی، تهران
-  وکیلی، حسین (1379)، "بررسی ساختار صنایع دریایی در ایران و نقش آن در قدرت دریایی"، دومین همایش ملی صنایع دریایی، انجمن مهندسی دریایی ایران
-  " اساسنامه صندوق توسعه صنایع دریایی"
ب‌- منابع انگلیسی
-        Stop ford, Martin, President Clarkson Research, Maritime Power & National Prosperity - Economic, RUSI International Sea Power Conference 1st July 2014 Relevance
-        Mahan, Alfred Thayer, The Influence of Sea Power upon History, Published 1890 (Little, Brown and Co.)
-        James Manicom (2014) China and American Seapower in East Asia: Is Accommodation Possible? Journal of Strategic Studies, 37:3, 345-371, DOI:10.1080/01402390.2014.900753
ج- سایت­ها
" فرمایشات حضرت امام خامنه‌ای(مدظله‌العالی)"، قابل‌دسترسی در:                 www.khamenei.ir -