نقش عوامل ژئوپلیتیکی طبیعی در تدوین راهبرد دفاعی جمهوری اسلامی ایران در مقابل تهدیدات نظامی آمریکا از مبداء سرزمینی عراق

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه عالی دفاع ملی

2 دانش آموخته دکترای علوم دفاعی راهبردی دانشگاه عالی دفاع ملی

چکیده

بر اساس پژوهش‌های انجام شده عوامل ژئوپلیتیکی به 8 دسته (طبیعی، انسانی، اقتصادی، سیاسی داخلی، سیاسی خارجی، نظامی، فرهنگی و علم وفناوری) تقسیم می‌گردند. این مقاله فقط عامل ژئوپلیتیکی طبیعی را بررسی می‌نماید. این پژوهش به روش آمیخته (روش توصیفی- تحلیلی و زمینه‌ای موردی) انجام گردیده و از نوع توسعه‌ای- کاربردی می‌باشد، روش جمع‌آوری اطلاعات میدانی و کتابخانه‌ای بوده و جامعه آماری 73 نفر، که با استفاده از روش‌های تحلیل خبرگی، تحلیل شده است. هدف از آن دستیابی به نقش عوامل ژئوپلیتیکی طبیعی در تدوین راهبرد دفاعی- امنیتی ج.ا.ا. در مقابل تهدیدهای آمریکا از مبداء سرزمینی کشور عراق می‌باشد. در این تحقیق عراق تهدید یا دشمن ج.ا.ایران نیست، دشمن اصلی آمریکا می‌باشد که با استفاده از فضا و جغرافیای عراق، ج.ا.ایران را تهدید می‌کند. نتایج تحقیق حکایت از آن دارد که 13 عامل ژئوپلیتیکی طبیعی در قالب بسترهای قوت‌زا، فرصت‌آفرین، ضعف‌ساز و تهدیدزا دارای نقش مؤثری بر راهبرد دفاعی- امنیتی ج.ا.ایران هستند، این عوامل به ترتیب اولویت عبارتند از: آب‌های آزاد، مجاورت با کشورهای خلیج فارس، موقعیت ارتباطی، کانون توجهات ژئوپلیتیکی، وسعت و شکل سرزمین، مرزهای آبی و زمینی، توپوگرافی، اقلیم کردستان عراق.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The impact of natural geopolitical defensive strategy against the Islamic Republic of Iran in America's military threats from the origin Iraq

نویسندگان [English]

  • Gh.A Rashid 1
  • F Kalantari 2
1 Associate Professor of Political Geography, National Defense University
2 Doctor of Strategic Defense Sciences Higher National Defense University
چکیده [English]

According to research conducted by geopolitical factors are divided into 8 categories (Natural, human, economic, domestic political, foreign political, military, cultural and science and technology). This paper will examine the natural geopolitical factor. The mixed method research (analytical method and the background) was performed and the type of sampling applied. Data collection method is library field and the population of 73 people, the expertise used to quantitatively analyzed. The aim is to achieve a natural geopolitical factors in the development of security-security strategy IRI US threats against Iraq is a country of origin. The study is based on current conditions and strategic position in the Islamic Republic of Iran, Iraq, Islamic Republic of Iran is not a threat or enemy, America's main enemy, which uses space and geography of Iraq, the Islamic Republic of Iran is threatened.... . The results indicate that 13 natural geopolitical factor in causing strong bases, project opportunities, weak security mechanism and threatening a significant role in the Islamic Republic of Iran's defensive strategy. These factors, in order of priority are: Free water, proximity to the Persian Gulf countries, communication situation, the geopolitical spotlight, size and shape of land, water and land boundaries, topography, Iraqi Kurdistan

کلیدواژه‌ها [English]

  • geopolitics
  • strategy
  • defense
  • Threat
  • Islamic Republic of Iran
  • Iraq
فهرست منابع:
الف- منابع فارسی
‒        افتخاری، اصغر، (1392)، برآورد نظامی تهدید، تهران، دانشگاه عالی دفاع ملی.
‒        افضلی نژاد، محمد مهدی و حسینی،کیان، (1389)، پروژه تحقیقاتی جغرافیای اجتمایی ایران در برابر تهدیدات نظامی ، ستاد کل نیروهای مسلح.
‒        اطاعت‌، جواد، (1376)،  ژئوپلیتیک و سیاست خارجی ایران، تهران، نشر سفیر.
‒        حسن­بیگی، ابراهیم، (1390)،مدیریت راهبردی، انتشارات سمت، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی دانشگاه عالی دفاع ملی.
‒        حافظ‌نیا، محمدرضا، (1371)، خلیج فارس و نقش استراتژیک تنگه‌ی هرمز، تهران، انتشارات سمت.
‒        حافظ‌نیا، محمدرضا، (1390)، اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، ‌مشهد،انتشارات پاپلی.
‒        حافظ‌نیا، محمد‌رضا، (1381)، جغرافیای سیاسی ایران، تهران، انتشارات سمت.
‒        دانش­آشتیانی، محمدباقر، (1391)، مدیریت راهبرد دفاعی- امنیتی، انتشارات مرکز آموزشی و پژوهشی شهید صیادشیرازی.
‒        سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح ، (1390)، اطلس مرزهای ایران ، جلد اول.
‒        شمس دولت­آبادی،سید محمورضا،(1394)،جزوه درسی ژئوپلیتیک مقطع دکتری،تهران،دانشگاه عالی دفاع ملی.
‒        صفوی، سیدیحیی، (1381)، مقدمه‌ای بر جغرافیای نظامی ایران، تهران، سازمان جغرافیای نیروهای مسلح، چاپ دوم، جلد اول.
‒        عزتی، عزت‌الله، (1379)، ژئوپلیتیک، تهران، انتشارات سمت.
‒        نامی، محمدحسن و محمدپور، علی، (1387)، جغرافیای کشور عراق با تاکید بر مسائل ژئوپلیتیک، تهران،انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
‒        رشید،‌غلامعلی، (1386)، رساله دکتری، نقش عوامل ژئوپلیتیک در راهبرد دفاعی(مطالعه‌ی موردی، ایران نسبت به عراق)، تهران، دانشگاه تربیت‌مدرس.
‒        کاظمی ، علی اصغر ، (1372)، روابط بین‌الملل در تئوری و عمل ، تهران، نشر قومس.
‒        مجتهد‌زاده، پیروز، (1381)، جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی، تهران، انتشارات سمت.
‒        نیکسون، ریچارد، (1374)، پیروزی بدون جنگ، ترجمه فریدون دولت‌شاهی، چاپ چهارم، تهران، موسسه اطلاعات.
ب- منابع انگلیسی
‒         Richard Wyn Jones (1999), Security, Strategy and critical Theory: LondonmLynne Rienner publishers.
‒         Chandler, (1963) Strategic Management journal.