تبیین ابعاد و مؤلفه‌های جنگ شناختی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه عالی دفاع ملی

2 دانشیار علوم دفاعی راهبردی دانشگاه عالی دفاع ملی

3 دانشیار گروه ژئوپلیتیک و ژئواستراتژی دانشگاه عالی دفاع ملی

4 دانشجوی دکتری علوم دفاعی راهبردی دانشگاه عالی دفاع ملی

چکیده

در طی چند دهه گذشته نحوه و چگونگی جنگ به‌طور چشمگیری تغییر پیدا کرده است و از تهدید جنگ‌های فیزیکی و معمولی فراتر رفته است. "جنگ شناختی" که از آن به عنوان یکی از ابعاد نسل پنجم جنگ یاد می‌شود بر روی "اذهان و ادراک" انسان شکل می‌گیرد. شناسایی جنگ شناختی بر مسئولان عالی کشور به ویژه نیروهای مسلح نه تنها ضروری بلکه تکلیفی ذاتی است. لذا مسأله اصلی تحقیق مشخص‌نبودن ابعاد و مؤلفه‌های جنگ شناختی است. تحقیق از نظر روش توصیفی- تحلیلی و از نظر استدلال استقرایی و از نظر رویکرد کیفی است. بنابراین، با هدف دستیابی به ابعاد و مؤلفه‌های جنگ شناختی با مطالعه اکتشافی به اطلاعات مختلفی دست یافته و سپس مصاحبه با صاحب‌نظران حوزه تخصصی جنگ شناختی و مطالعه چند کشور منتخب پیرامون جنگ شناختی انجام و برای تجزیه‌وتحلیل از نرم‌افزار تحلیل کیفی محتوا (MaxQDA) استفاده گردید و واحدهای معنایی و گزاره‌ها و کدهای مقوله و شاخص‌ها براساس روش استقرایی استخراج گردید که در نهایت به 112 گزاره یا واحد معنایی رسیدیم و با تلفیق واحدهای معنایی و گزاره‌هایی که از اشتراک برخودار بودند به 44 کد اولیه، و از میان کدهای اولیه 20 مقوله (مؤلفه) احصاء گردید و سپس 6 کد محوری (ابعاد) شامل بعد سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، ذهنی و روانی، اطلاعاتی و رسانه‌ای استخراج و سپس جهت روایی و اطمینان از صحت عمل طی دو مرحله در قالب جلسه خبرگی ارائه و تأیید لازم اخذ گردید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explaining the dimensions and components of cognitive warfare

نویسندگان [English]

  • M.R Gharaei Ashtiyani 1
  • Hossein Shokohi 2
  • Ali Asghar Beik Bilandi 3
  • Saeed Amiri 4
  • Rahmani Mehdi 4
  • Farhad Fakuri 4
  • Mostafa Javadi Elami 4
1 Associate Professor of the Higher National Defense University
2 Associate Professor of Strategic Defense Sciences, National Defense University
3 Associate Professor, Department of Geopolitics and Geostrategy, National Defense University
4 PhD student in Strategic Defense Sciences, National Defense University
چکیده [English]

In the nature and structure of the political geography of the world, there are characteristics and objective facts that fundamentally promote the logic of competition between countries and powers and are based on international relations. The geography of Iraq has values (material and spiritual) that have shaped the field of competition between Iran and Saudi Arabia in order to secure the national interests of each. The purpose of this article is to explain the geopolitical position of Iraq in the regional competition between Iran and Saudi Arabia. This research is applied-developmental in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of nature and method. Data collection was done by library method and survey method and data analysis was done with a quantitative approach. The statistical research population aware of strategic issues, geopolitics and international relations, included 52 people and was selected as a whole. The results of the research showed that Iraq's geographical location (landscape and strategic), civilizational identity (history, culture, ethnicity and religion), social-political structure (social gap, heterogeneous political structure) and geopolitical interests of effective extra-regional powers. As geopolitical factors, each plays a decisive role in the competition between Iran and Saudi Arabia. But most of the disputes and competition between the two countries are ideological in nature.

کلیدواژه‌ها [English]

  • War
  • Mind
  • Cognition
  • Information technology
  • Cognitive science
  • Cognitive warfare
  • فهرست منابع

    • اسناد بالادستی
    • فرمایشات حضرت امام خامنه‌ای(مدظله‌العالی)
    • قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، 1402
    • سند راهبردی علوم و فن‌آوری های شناختی مورخه 3/8/1390 شورای عالی انقلاب فرهنگی.
    •  منابع فارسی

    الف)کتب :

    • جوانی، محمد. (1401)، علوم شناختی در جنگ شناختی، فصلنامه نواندیشان .
    • عراقی، عبدالله و دیگران. (1399)، عملیات روانی در جنگ‌های آینده، تهران: انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی.
    • علی‌بابایی، غلامرضا. (1387)، فرهنگ روابط بین‌الملل، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
    • محمدی نجم، سید حسین. (1396)، جنگ شناختی؛ بعد پنجم جنگ، تهران، موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، مرکز آینده پژوهی.
    • مقدم‌فر، حمیدرضا، و محسنی آهویی، ابراهیم. (1401)، جنگ شناختی؛ علم پیروزی در نبرد ذهن، تهران، انتشارات خبرگزاری تسنیم.

    ب) مقاله:

    • افتخاری، اصغر و راجی، محمدهادی (1398)، جنگ ترکیبی غرب در برابرج.ا.ا (تحلیل ابعاد و روش‌ها)، مجله سیاست دفاعی، سال 28، ش 109.
    • اس دی . پرادان - رئیس کمیته اطلاعاتی مشترک و معاون مشاور امنیت ملی هند – (2022)، جنگ روسیه و اوکراین، برگرفته از سایت: .indiatimes.com
    • افشین، جواد و دیگران. (1401)، فلسفه ذهن، دهمین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی،مطالعات اجتماعی و فرهنگی
    • اقدامی تطفی، داریوش، و رضایی کلده، مهدی. (1403)، تدوین راهبردهای مقابله با جنگ شناختی مردم محور، فصلنامه علمی راهبرد دفاعی، سال بیست و دوم، شماره 85.
    • بابائیان، طیبه، و کرمی تالاندشتی. (1402)، مبانی جنگ شناختی از منظرقرآن کریم و رهبر انقلاب، تهران، فصلنامه قرآنی کوثر، دوره 23، شماره 74.
    • پرتو، امین. (1401)، تحلیل؛ مدل روسی جنگ شناختی: مورد مداخله در انتخابات آمریکا، فصلنامه دیده‌بان امنیت، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، شماره124، ص81 -92.
    • حاجی‌زاده، سیروس. (1401)، تبیین زمینه‌ای، نظری، مفهومی و کاربردی جنگ شناختی، دوفصلنامه بازی جنگ، سال پنجم، شماره ۱۰.
    • حسینی، سیده مهناز. (1401)، جنگ شناختی چین علیه تایوان، تهران، روزنامه شرق، مورخه026/05/1401.
    • سالک علیخانی، مصطفی، و محمدپور، زهرا. (1403)، بررسی ابعاد جنگ ترکیبی و جنگ شناختی استعمار علیه ایران، همایش ملی پژوهش‌های مدیریت و علوم انسانی در ایران.
    • فرهنگ، سجاد، و پناهی‌فر، سجاد. (1401)، بررسی تاثیر آموزش مؤلفه‌های جنگ شناختی بر روی میزان انگیزش شغلی کارکنان نظامی، تهران، نشریه مطالعات مدیریتی دریامحور، دوره 3، شماره 3.
    • فولادی، قاسم، صابرفرد، علیرضا، و فتوح‌آبادی، وحید. (1396)، بررسی تغییر و تحولات فضای سایبر و شناسایی جهت‌گیری آینده آن: شکل‌گیری فضای شناخت، فصلنامه راهبرد دفاعی، سال پانزدهم، شماره 60، زمستان 1396.
    • کلانتری، فتح الله و دیگران، (1393)، واکاوی الگوهای حاکم بر جنگ آینده و مقایسه آن با جنگ هشت ساله و جنگ های اخیر، فصلنامه راهبرد دفاعی، سال دوازدهم، شماره 48.
    • کمندانی، صادق، و جوهری‌پور، حسین. (1399)، اهداف استراتژیک فناوری اطلاعات در توسعه اقدامات منابع انسانی، مجله نخبگان علوم و مهندسی، جلد 5، شماره 5، سال 1399.
    • محجوب عشرت‌آبادی، حسن، و شکوری مغانی، سعید. (1401)، جنگ شناختی مدرن: از شناخت در رزم تا عرصه جنگ شناختی، نشریه مطالعات منابع انسانی، شماره 44.
    • قائمی، موسی‌الرضا (1401)، رساله : "تبیین نقش علوم شناختی در تهدیدات امنیتی با تأکید بر حوزه اجتماعی"، دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی.
    • منابع انگلیسی
    • Ambel, J, (2018) MWI podcast: war and the human brain, with dr james Giordano retrieved 2020
    • Knowledge Warfare and the Shape of Future war
    • Donald C. Daniel and Katherine L. Herbig, “Propositions on Military Deception,” in Strategic Military Deception, Donald C.
    • Daniel and Katherine L. Herbig, eds. (New York: Pergamon Press, 6–5)1982.
    • Hillson, R. (2009). The DIME/PMESII Model Suite Requirements Project. NRL Review, 235–239.
    • Kelly, K. (2016). The inevitable. New York: Viking Press.
    • William J. Davis, "Cyberwarfare: Concepts and Strategic Approaches", IGI Global, 2018.
    • وhttp://www.imam-khomeini.ir
    • http://www.noormags.ir
    • https://cogc.ir
    • https://www.sndu.ac.ir

      فهرست منابع

      • اسناد بالادستی
      • فرمایشات حضرت امام خامنه‌ای(مدظله‌العالی)
      • قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، 1402
      • سند راهبردی علوم و فن‌آوری های شناختی مورخه 3/8/1390 شورای عالی انقلاب فرهنگی.
      •  منابع فارسی

      الف)کتب :

      • جوانی، محمد. (1401)، علوم شناختی در جنگ شناختی، فصلنامه نواندیشان .
      • عراقی، عبدالله و دیگران. (1399)، عملیات روانی در جنگ‌های آینده، تهران: انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی.
      • علی‌بابایی، غلامرضا. (1387)، فرهنگ روابط بین‌الملل، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
      • محمدی نجم، سید حسین. (1396)، جنگ شناختی؛ بعد پنجم جنگ، تهران، موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، مرکز آینده پژوهی.
      • مقدم‌فر، حمیدرضا، و محسنی آهویی، ابراهیم. (1401)، جنگ شناختی؛ علم پیروزی در نبرد ذهن، تهران، انتشارات خبرگزاری تسنیم.

      ب) مقاله:

      • افتخاری، اصغر و راجی، محمدهادی (1398)، جنگ ترکیبی غرب در برابرج.ا.ا (تحلیل ابعاد و روش‌ها)، مجله سیاست دفاعی، سال 28، ش 109.
      • اس دی . پرادان - رئیس کمیته اطلاعاتی مشترک و معاون مشاور امنیت ملی هند – (2022)، جنگ روسیه و اوکراین، برگرفته از سایت: .indiatimes.com
      • افشین، جواد و دیگران. (1401)، فلسفه ذهن، دهمین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی،مطالعات اجتماعی و فرهنگی
      • اقدامی تطفی، داریوش، و رضایی کلده، مهدی. (1403)، تدوین راهبردهای مقابله با جنگ شناختی مردم محور، فصلنامه علمی راهبرد دفاعی، سال بیست و دوم، شماره 85.
      • بابائیان، طیبه، و کرمی تالاندشتی. (1402)، مبانی جنگ شناختی از منظرقرآن کریم و رهبر انقلاب، تهران، فصلنامه قرآنی کوثر، دوره 23، شماره 74.
      • پرتو، امین. (1401)، تحلیل؛ مدل روسی جنگ شناختی: مورد مداخله در انتخابات آمریکا، فصلنامه دیده‌بان امنیت، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، شماره124، ص81 -92.
      • حاجی‌زاده، سیروس. (1401)، تبیین زمینه‌ای، نظری، مفهومی و کاربردی جنگ شناختی، دوفصلنامه بازی جنگ، سال پنجم، شماره ۱۰.
      • حسینی، سیده مهناز. (1401)، جنگ شناختی چین علیه تایوان، تهران، روزنامه شرق، مورخه026/05/1401.
      • سالک علیخانی، مصطفی، و محمدپور، زهرا. (1403)، بررسی ابعاد جنگ ترکیبی و جنگ شناختی استعمار علیه ایران، همایش ملی پژوهش‌های مدیریت و علوم انسانی در ایران.
      • فرهنگ، سجاد، و پناهی‌فر، سجاد. (1401)، بررسی تاثیر آموزش مؤلفه‌های جنگ شناختی بر روی میزان انگیزش شغلی کارکنان نظامی، تهران، نشریه مطالعات مدیریتی دریامحور، دوره 3، شماره 3.
      • فولادی، قاسم، صابرفرد، علیرضا، و فتوح‌آبادی، وحید. (1396)، بررسی تغییر و تحولات فضای سایبر و شناسایی جهت‌گیری آینده آن: شکل‌گیری فضای شناخت، فصلنامه راهبرد دفاعی، سال پانزدهم، شماره 60، زمستان 1396.
      • کلانتری، فتح الله و دیگران، (1393)، واکاوی الگوهای حاکم بر جنگ آینده و مقایسه آن با جنگ هشت ساله و جنگ های اخیر، فصلنامه راهبرد دفاعی، سال دوازدهم، شماره 48.
      • کمندانی، صادق، و جوهری‌پور، حسین. (1399)، اهداف استراتژیک فناوری اطلاعات در توسعه اقدامات منابع انسانی، مجله نخبگان علوم و مهندسی، جلد 5، شماره 5، سال 1399.
      • محجوب عشرت‌آبادی، حسن، و شکوری مغانی، سعید. (1401)، جنگ شناختی مدرن: از شناخت در رزم تا عرصه جنگ شناختی، نشریه مطالعات منابع انسانی، شماره 44.
      • قائمی، موسی‌الرضا (1401)، رساله : "تبیین نقش علوم شناختی در تهدیدات امنیتی با تأکید بر حوزه اجتماعی"، دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی.
      • منابع انگلیسی
      • Ambel, J, (2018) MWI podcast: war and the human brain, with dr james Giordano retrieved 2020
      • Knowledge Warfare and the Shape of Future war
      • Donald C. Daniel and Katherine L. Herbig, “Propositions on Military Deception,” in Strategic Military Deception, Donald C.
      • Daniel and Katherine L. Herbig, eds. (New York: Pergamon Press, 6–5)1982.
      • Hillson, R. (2009). The DIME/PMESII Model Suite Requirements Project. NRL Review, 235–239.
      • Kelly, K. (2016). The inevitable. New York: Viking Press.
      • William J. Davis, "Cyberwarfare: Concepts and Strategic Approaches", IGI Global, 2018.
      • وhttp://www.imam-khomeini.ir
      • http://www.noormags.ir
      • https://cogc.ir
      • https://www.sndu.ac.ir