راهبرد ارتقاء جایگاه ژئوکالچر جمهوری اسلامی ایران در منطقه قفقاز جنوبی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 عضو عیئت علمی و استادیار دانشگاه عالی دفاع ملی

2 دانشجوی دکتری رشته ژئوپلیتیک و ژئواستراتژی دانشگاه عالی دفاع ملی

چکیده

توسعه حوزه نفوذ فرهنگی و بهره برداری مطلوب از تمامی مؤلفه های جغرافیایی برای ایجاد همگرایی با سایر کشورها، صرفاً از طریق انجام تحقیقات علمی و شناسایی دقیق عناصر جغرافیایی ممکن می باشد. از آنجایی که وجود فرهنگ یکی از مؤلفه های جغرافیایی است که به سرعت بار و معنای سیاسی یافته و بازیگران سیاسی از آن به عنوان ابزار اعمال قدرت و فشار بر رقبای خود استفاده می نمایند به خوبی گویای این حقیقت است که مؤلفه های جغرافیایی هرگاه بار سیاسی پیدا نمایند واکنش های مثبت و منفی مختلفی را در پی خواهند داشت که منجر به ایجاد همگرایی و یا واگرایی در نواحی جغرافیایی شده و زمینه مناسبی برای اعمال قدرت قلمرو جغرافیایی فراهم می آورد.تحقیق حاضر جهت پاسخ به این سوال که راهبرد ارتقاء جایگاه ژئوکالچر ج.ا.ایران در منطقه قفقاز جنوبی چیست؟ می باشد. در این پژوهش روش تحقیق توصیفی – تحلیلی با رویکرد آمیخته و نوع تحقیق کاربردی – توسعه ای است. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های گردآوری‌شده ضمن فیش برداری از مطالعات کتابخانه ای، با بکارگیری روش‌های تحلیل اسنادی و تحلیل نخبگی، عوامل عمده مؤثر بر راهبرد ارتقاء جایگاه ژئوکالچر ج.ا.ایران در منطقه قفقاز جنوبی استخراج و اهدف اصلی مشخص گردید و سپس نقش‌های عوامل چهارگانه (ضعف، قوت، فرصت و تهدید) توسط جامعه خبره تأیید و از طریق تکنیک S.W.O.T راهبرد استخراج و از روش ماتریس  کمی برنامه‌ریزی استراتژیک  اولویت‌بندی شده اند که  برابر نتایج تحقیق توسعه ارزش‌های تمدنی- فرهنگی در منطقه قفقاز جنوبی به عنوان راهبرد ارتقاء جایگاه ژئوکالچر ج.ا.ایران در منطقه قفقاز جنوبی می باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The strategy of improving the position of the geoculture of the Islamic Republic of Iran in the South Caucasus region

نویسندگان [English]

  • Amir Hossein Elhami 1
  • Ali Afzali 2
  • Abul Fazal Abdoli 2
  • Behnam Moghadasi 2
  • Syed Akbar GHasemi 2
1 Faculty member and assistant professor at the National Defense University
2
چکیده [English]

The development of the field of cultural influence and the optimal use of all geographical components to create convergence with other countries is possible only through scientific research and accurate identification of geographical elements. Since the existence of culture is one of the geographical components that quickly acquires a political meaning and political actors use it as a tool to exert power and pressure on their competitors, it is a good indication of the fact that the geographical components whenever the political burden they will find different positive and negative reactions that lead to convergence or divergence in geographical areas and provide a suitable basis for exercising the power of the geographical territory. A. What is Iran in the South Caucasus region? In this research, descriptive-analytical research methods with mixed approaches and applied-developmental research types. In order to analyze and analyze the collected data while sampling from library studies, by using the methods of documentary analysis and elite analysis, the main factors affecting the strategy of improving the geoculture position of Iran in the South Caucasus region were extracted, and the main objectives were determined, and then the roles of the four factors (Weakness, strength, opportunity and threat) have been confirmed by the expert community and prioritized through the S.W.O.T strategy extraction technique and the quantitative matrix method of strategic planning, which is equal to the results of the research on the development of civilizational-cultural values in the South Caucasus region as a strategy to improve the position of geoculture Iran is in the South Caucasus region

کلیدواژه‌ها [English]

  • strategy
  • position promotion
  • geoculture
  • Islamic Republic of Iran

مراجع

  • الف- منابع فارسی

    • ‫آجیلی، هادی و بهادرخانی، محمدرضا (1393)، اقتصاد سیاسی خطوط لوله انرژی در آسیا مرکزی و قفقاز، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال سوم، شماره 10، پاییز 1393.
    • اخباری، محمد و غلامی، مجید (1393)، ژئوپلیتیک جمهوری اسلامی ایران و تحولات ژئواستراتژیک قرن بیست‌ویکم، فصلنامه فصلنامه مطالعات سیاسی سال هفتم، شماره 62 ، 51-67  
    • آشوری، داریوش (1388)، تعریف‌ها و مفهوم فرهنگ، تهران، آگاه.
    • افشردی، محمدحسین (1389)، ژئوپلیتیک قفقاز و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، انتشارات سپاه ،چاپ اول.
    • بابایی، موسی حامد (1394)، تأثیر عوامل ژئوپلیتیک منطقه قفقاز جنوبی بر انتخاب راهبرد دفاعی جمهوری اسلامی ایران، دانشگاه عالی دفاع ملی، آبان 1394.
    • بشیریه، حسین ( 1379 )؛ نظریه‌های فرهنگ در قرن بیست ، م تهران: طلوع.
    • بصیری، محمدعلی و خوانساری فرد، فهیمه (1395)، تبیین جایگاه دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در قفقاز جنوبی، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی، دوره 12، شماره 35، مرداد 1395.
    • بهفروز، فاطمه (1393)، زمینه‌های غالب در جغرافیای انسانی ، انتشارات دانشگاه تهران ،چاپ پنجم.
    • پیشگاهی‌ فرد، زهرا و خلخالی، سید رضا و کریمی پاشایی، سجاد (1393)، اقیانوس منجمد شمالی، صحنه تقابل ژئواکونومیکی و ژئواستراتژیکی قدرت‌های بزرگ، پژوهش‌های جغرافیایی انسانی، دوره 46، شماره 1، بهار 1393، صص 48- 31.
    • پیشگاهی فرد، زهرا و همکاران (1399)، تبیین رهیافت‌های منطقه‌گرایی جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر قفقاز و آسیای مرکزی، پژوهش‌های ‌جغرافیای ‌انسانی،‌ دوره‌‌ 25، شماره 4، زمستان 1399.
    • حافظ نیا محمدرضا (1395)،گسل‌های ژئواستراتژیک فعال در جهان ، فصلنامه بین‌المللی ژئوپلیتیک ، سال دوازدهم، شماره چهل وچهارم.
    • -حافظ نیا، محمدرضا (1401) اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، مشهد: پاپلی.
    • حسین پورپویان، رضا (1385)، تحلیل و بررسی همپوشی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در تعامل با جمهوری آذربایجان با واقعیت‌های ژئوپلیتیک، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران :دانشگاه تربیت مدرس.
    • حیدری، غلامحسین (1383)،ژئوپلیتیک فرهنگی یا ژئوکالچر، فصلنامه ژئوپلیتیک، مجموعه مقالات نخستین کنگره انجمن ژئوپلیتیک ایران.
    • خوزین، حسن (1400)، تبیین راهبردی پیامدهای امنیتی ناشی از حضور کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در جمهوری آذربایجان بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران و ارائه راهکار مناسب، دانشگاه عالی دفاع ملی، مرداد 1400.
    • رحیم صفوی، سید یحیی و همکاران، (1400)؛ ارتقاء جایگاه ژئوپلیتیک کشور در سطح منطقه، مرکز انتشارات راهبردی دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی، تهران.
    • رفیع ،حسن(1389)،دانش واژه ژئوپلیتیک وژئواستراتژی در دنیای اطلاعات ،فصلنامه سیاست 1387دوره 38شماره 3،ص 105.
    • رئیس السادات، سید محمدتقی ایران، انجمن ژئوپلیتیک. (2022، 11 ژانویه). منطقه قفقاز برای ایران دارای اهمیت ژئوپلیتیکی، استراتژیک و ژئواکونومیک است.
    • زارعی، بهادر و همکاران (1392)، موقعیت راهبردی ژئواکونومیک خلیج‌فارس و رقابت قدرت‌ها در قرن بیست‌ویکم، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 46، شماره 2، تابستان 1393، صص 336-311.
    • زارعی، بهادر و موسوی شهیدی، سیدمهدی (1399)، همکاری‌های ژئواکونومیکی و رقابت‌های ژئوپلیتیکی چین و آمریکا در منطقه آسیا- پاسیفیک در قرن بیست‌ویکم، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 52، شماره 3، پاییز 1399، صص 130-103.
    • سلامی، حسین و همکاران ( 1399)، تدوین راهبردهای ارتقاء جایگاه ژئوپلیتیکی ج. ا. ایران در شکل‌گیری هندسه قدرت جهانی، فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک، سال هجدهم شماره 82.
    • سنایی، مهدی (1391)، بررسی و مقایسه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در قفقاز جنوبی، فصلنامه سیاست خارجی دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه، شهریور 1391.
    • صحفی، سیدمحمد (1380) ژئوپلیتیک فرهنگی و مسئله امنیت ملی، نشر شمسا، تهران.
    • صفوی ،سید یحیی (1400)، ژئوپلیتیک وژئو استراتژیک جهان اسلام، تهران :سازمان مطالعه وتدوین کتب دانشگاهی در علوم اسلامی وانسانی (سمت). پژوهشکده تحقیق وتوسعه علوم انسانی ؛ مرکز آینده پژوهی جهان اسلام.
    • عراقچی، عباس، خبرگزاری دانشجو. (۱۴۰۳، ۴ شهریور). منطقه قفقاز برای ایران اهمیت ژئوپلیتیک و راهبردی دارد ‪http://snn.ir/fa/news/1168131‎
    • عزتی، عزت الله (1394)، جغرافیای سیاسی جهان اسلام ، چاپ دوم ،قم:مرکز بین‌المللی ترجمه ونشرالمصطفی(ص).
    • عزتی، عزت‌الله (1388)، ژئوپلیتیک در قرن بیست‌ویکم، انتشارات سمت.
    • -کالینز، جان. ام (1379)، جغرافیای سیاسی – نظامی ، ترجمه احمد رضا تقاءچاپ آرین ، چاپ اول.
    • -کولایی، الهه (1389)، جمهوری اسلامی ایران و ژئوپلیتیک قفقاز جنوبی، فصلنامه ژئوپلیتیک سال ششم، شماره اول ، بهار 1389.
    • گل‌محمدی، ولی و عزیزی، حمیدرضا (1401)، جایگاه قفقاز جنوبی در منطقه‌گرایی سیاست خارجی ایران، مرکز مطالعات اوراسیای مرکزی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دوره 15، شماره 1، شهریور 1401.
    • لطفی و همکاران (1398)، تبیین ژئواکونومیکی و ژئوکالچری بحران‌های ژئوپلیتیکی منطقه خاورمیانه، فصلنامه علمی- پژوهشی جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای) سال نهم، شماره4، پاییز 1398، صص 443-412.
    • مجتهدزاده، پیروز ( 1389 ) جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی، انتشارت سمت.
    • مجتهدزاده، پیروز ( 1390 ). جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی، تهران: انتشارات سمت.
    • مجتهدزاده، پیروز (1383) ژئوپلیتیک و جغرافیای سیاسی، انتشارات سمت.
    • ‫محمدی گودرزی، محمدرضا؛ مرادی، عبداله؛ فریدی، سعید؛ و طالب پور، فریدون. (۲۰۲۳). راهبردهای جمهوری اسلامی ایران در منطقه قفقاز جنوبی. سیاست دفاعی، 32(123)، 109-148.
    • مختاری هشی، حسین (1397)، تبیین مفهوم ژئواکونومی (اقتصاد ژئوپلیتیکی) و توصیه‌هایی برای ایران، فصلنامه ژئوپلیتیک- سال چهاردهم، شماره دوم، تابستان 1397، صص 82-56.
    • منزوی، مسعود (1388)، اهمیت فرهنگ در حوزه نظامی، تهران، مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
    • مویر، ریچارد ( 1379 )؛ درآمدی نو بر جغرافیای سیاسی، ترجمه دره میرحیدر و یحیی صفوی، تهران، سازمان جغرافیایی نیروی‌های مسلح.
    • نامی، حسن،(1389)، ‌جایگاه دریایی خزر در استراتژی‌های جهانی با تاکیدبر قرن 21، تهران، چاپ شاد رنگ،
    • هاشمیان اصفهانی، مسعود و گرجی، ابراهیم (1386) کاربرد شاخص امنیت اقتصادی در تبیین تحولات ژئواکونومیکی در فرایند جهانی‌شدن، فصلنامه ژئوپلیتیک- سال سوم، شماره اول، بهار 1386، صص 74- 50).
    • ولی‌قلی‌زاده، علی و الله‌وردی‌زاده، رضا (1389)، نگرشی ژئوپلیتیکی- ژئواکونومیکی بر منطقه آزاد تجاری- صنعتی ارس، فصلنلمه ژئوپلیتیک- سال ششم، شماره دوم، تابستان 1389، صص 181-153.

    ب – منابع خارجی

    • Adar,Sinem (2022). Turkey’s Eurasian ambitions at a time of geopolitical uncertainty, available
    • Chandler، Alfred D. (۱۹۶۲). «Strategy and structure: Chapters in the history of the industrial empire». Cambridge Mass.
    • Nika(2012). Geopolitical Interests of Iran in South Caucasus and Georgian-Iranian Relation. Journal of Social Sciences, 1(2.......

    -Claval،Paul(1992).GeograPhicوPolitique،geoplitique etgeostrategie،strategique،vol.55،No.3.

    • collins،(2004).Grandtrategy،princiPlesandpeactices،TransLator:kerios bayender،tehran:The Institute OF POIitiCaland International studies(IPIS).
    • dictionry webster. (n.d.). Definition of GEOPOLITICS. Retrieved December 04
    • GryGieI،JakubJ،(2006)Greatpowers and G eopIiticaLC hange،BaItimore:the gohnsHopKins university press.
    • Jans Robert (2000).The real meaning oF strategy، strategy InternationaI.Invc ،avaiIable
    • Rashid (2019). MARMARA ÜNİVERSİTESİ İstanbul.
    • Stefan(2021). Shifting Geopolitical Realities in the South Caucasus.
    • papava, vlademir. (2009). Problems of Economic Transition. M. E. Sharpe, Incorporated.
    • Allen. Beyond Pragmatism(2021).Iran's Foreign Policy in the South Caucasus. University of Oxford (United Kingdom) ProQuest Dissertations Publishing.
    • Paul(2021).The shifting geography of the south Caucasus. CARNEGIE Endowment for International Peace.
    • Margarit (2019). MULTIDIMENSIONAL ROLES OF LOCAL NON-GOVERNMENTAL ORGANIZATIONS IN CREATING RECONCILIATION SPACES IN THE SOUTH CAUCASUS. George Mason University, Fairfax County, Virginia.
    • Andrea and Zabanova. Yana(2017). The South Caucasus and Iran in the Post-Sanctions Era. German Institute for International and Security Affairs
    • Исаев, Борис Акимович. (2021). Геополитика и геостратегия.
مطالعات دفاعی استراتژیک
دوره 22، شماره 98 - شماره پیاپی 98
دوره 22 - شماره 98 - زمستان 1403
دی 1403
صفحه 5-32

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار