مقاله پژوهشی: شناخت بحران‌های ژئوپلیتیکی حوزه خلیج‌فارس

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 علوم دفاعی راهبردی، دانشکده دفاع، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران

2 مطالعات ژئوپلیتیک دانشگاه جامع امام حسین(علیه‌السلام)

3 استادیار مطالعات امنیت ملی دانشگاه عالی دفاع ملی

4 دانشجویان دکتری علوم دفاعی راهبردی دانشگاه عالی دفاع ملی

5 دانشجوی دکتری علوم دفاعی راهبردی دانشگاه عالی دفاع ملی

چکیده

منطقه خلیج‌فارس با توجه به دارا بودن اهمیت راهبردی از جهت ژئوپلیتیکی دچار بحران‌های گوناگونی است که می‌تواند موجب اخلال در وضعیت عادی و فرآیندهای فضای جغرافیایی و زیستگاه انسان‌ها گردد. هدف از این تحقیق شناخت بحران‌های ژئوپلیتیکی در حوزه خلیج‌فارس با بررسی ویژگی‎‌ها و ریشه‌های بحران در این منطقه است. روش تحقیق موردی زمینه‌ای با رویکرد آمیخته که به این منظور از روش کتابخانه‌ای و روش میدانی برای گردآوری داده‌ها استفاده شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و تعیین عوامل ژئوپلیتیک تأثیرگذار بر بحران‌های منطقه خلیج‌فارس در قالب مؤلفه‌های کلان ژئوپلیتیکی در ابعاد طبیعی، انسانی، اقتصادی، سیاسی و نظامی، بر اساس داده‌های جمع‌آوری‌شده از جامعه‌ آماری در قالب پرسش‌نامه‌ تجمیعی و با استفاده از روش‌های آماری توصیفی و آزمون خی 2، به توصیف و تجزیه‌وتحلیل هریک از عوامل ژئوپلیتیکی پرداخته‌شده است. نتایج تحقیق ویژگی‌های اصلی ژئوپلیتیکی خلیج‌فارس را در پنج ویژگی شناسایی که مهم‌ترین آن‌ها بحث انرژی و منابع سرشار نفت و گاز این منطقه است و ریشه‌های بحران را عمدتاً در بیست عامل مختلف شناسایی که مهم‌ترین آن‌ها حضور و سیاست مداخله‌گرانه قدرت‌های فرا منطقه‌ای و منطقه‌ای تبیین و درنهایت بحران‌های ژئوپلیتیکی خلیج‌فارس را در ۷ عنوان اصلی که اهم آن‌ها حضور مداخله‌گرانه و سلطه‌طلبانه نیروهای بیگانه، تلاش غرب و عربستان جهت برهم زدن موازنه قوا، منازعات قومی و مذهبی و ... در حوزه خلیج‌فارس شناسایی و تبیین گردیده‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Cognition of Geopolitical Crisis in The Persian Gulf Area

نویسندگان [English]

  • FARROKH BYBORDY 1
  • S.H Safavi 2
  • M Kamakar 3
  • M.R Hemati 4
  • A.R Dabestani 5
  • M.N Majidi 5
1 strategic defensive science, defense faculty, national defense university,TEHRAN,IRAN
2 Geopolitical Studies of Imam Hossein University
3 Assistant Professor of National Security Studies, Higher National Defense University
4 PhD student in Strategic Defense Sciences, Higher National Defense University
5 PhD student in Strategic Defense Sciences, Higher National Defense University
چکیده [English]

The Persian Gulf region due to its strategic importance of geopolitical, various crises that can cause disturbance in the normal human habitat and geographic space and processes. The purpose of this research is the recognition of the geopolitical crises in the Persian Gulf and the roots and traites of the crisis in this region with ‎review. With the approach of mixed ground case research method for this purpose, the method was used to collect data library and field methods. For analysis of data and determine the factors influencing geopolitical crises of the Persian Gulf region in the form of large geopolitical dimensions in natural, human, economic, political and military, based on the data collected from the statistical community in the form of collective questionnaire and uses descriptive statistical methods and chi-square testing and the description and analysis of each of the geopolitical factors. The results of the research, the main features of the geopolitical Persian Gulf in five characteristics that identify their most important energy and oil and gas resources of this region and The roots of the crisis mainly in twenty different factors that identify their most important presence far of region interventionary powers and regional policy explanation and Eventually the Persian Gulf geopolitical crises in seven Main Title, those importants are including the presence of interventionary and aggressive foreign forces, The efforts of the West and Saudi Arabia to disturb the balance of power, ethnic and religious conflicts… in the persian Gulf of identifying and explaining.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Crisis
  • Geopolitical Area
  • Energy Sources
فهرست منابع
-" قرآن کریم"، ترجمه مکارم شیرازی، ناصر (1373)، نشر دارالقرآن الکریم، قم، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی
-"صحیفه امام" (1389)، مجموعه آثار امام خمینی (رحمت ا... علیه)، جلد 13، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (رحمت ا... علیه)
- امام خامنه‌ای (مد ظله‌العالی)، "مجموعه بیانات"، قابل‌دسترسی در www.khamenei.ir
الف- منابع فارسی:
- اتوتایل، ژئاروید و دیگران (1380)،"اندیشه‌های ژئوپلیتیک در قرن بیستم"، ترجمه: محمدرضا حافظ نیا و هاشم نصیری، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی
- آدمی، علی (1391)، "بحران بحرین و امنیت منطقه‏ای جمهوری اسلامی ایران"، فصلنامه راهبرد، شماره 62
- احمدی، عباس؛ صالح‌آبادی، ریحانه؛ صادق لو، سعید (1395)، "تبیین و سطح‌بندی عوامل مؤثر بر اختلافات مرزی جهان اسلام؛ مطالعه موردی: خلیج‌فارس و آسیای مرکزی"، مجموعه مقالات همایش بحران‌های ژئوپلیتیک در جهان اسلام، جلد سوم
- اکبر، سید عبدا... (1390)، "امارت عربی متحده"، تهران، مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه
- امیر عبداللهیان، حسین (1391)، " ناکامی طرح غرب آسیا بزرگ و خیزش بیداری اسلامی در جهان عرب: مطالعه موردی بحرین"، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 153
- امیری، علی (1395)، "تأثیرجریاناتتکفیریبرامنیتملیجمهوریاسلامیایران"، مجموعه مقالات همایش بین‌المللی بحران‌های ژئوپلیتیکی جهان اسلام، جلد اول، صص 93-79
- باقری، علی‌اکبر (1389)، "خلیج‌فارس امنیت منطقه‌ای و اهداف سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران"، مجله معرفت، شماره 115، صص 33-16
- بهرامی، سیامک (1390)،" کویت"، تهران، مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه
- حافظ­نیا، محمدرضا (1395)، "مجموعه مقالات همایش بین‌المللی بحران‌های ژئوپلیتیکی جهان اسلام"، جلد اول
- حافظ‌نیا، محمدرضا (1385)، "اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک"، ‌مشهد، انتشارات پاپلی
- حق پناه، جعفر (1390)، "هویت، قومیت و سیاست خارجی در خاورمیانه"، فصلنامه سیاست، دوره 41، شماره 1
- میرحیدر، دره (1383)، "سیری در تحولات ژئوپلیتیک"، مجموعه مقالات کنگره علمی انجمن ژئوپلیتیک ایران
- مستقیمی، بهرام (1373)، "در باب تعریف بحران در نظام بین‌المللی"، تهران، نشریه علمی تحقیقی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره 33
- نوذری، فضل‌ا... (1391)، "نقش عوامل ژئوپلیتیک حوزه دریای عمان و نقش آن در تدوین راهبرد دفاعی - امنیتی جمهوری اسلامی ایران"، دانشگاه عالی دفاع ملی
- نورانی، محمد (1394)، "ژئـوپلیتیک در حال تغییر در منطقه غرب آسیـا"، تهران، خبرگزاری دانشجو
- ولی­قلی‌‌زاده، علی (1394)، "الگوی شناخت بحران‌های ژئوپلیتیکی (با تأکید بر بحران قره‌باغ)"، پژوهشکده مطالعات راهبردی
-  هاگت، پیتر (1375)، "جغرافیا: ترکیبی نو"، ترجمه: شاپور گودرزی نژاد، تهران، انتشارات سمت
ب– منابع انگلیسی:
- Bingbing, Wu, (2011), "Strategy and Politics in the Gulf as Seen From China", In: Bryce Wakefield and Susan L, Levenstein, CHINA AND THE PERSIAN GULF: Implications for the United States, Washington, D, C Woodrow Wilson International Center for Scholars
- Ghadah Ghunaim Rashid Alghunaim, (2014) "Conflict between Saudi Arabia and Iran: An Examination of Critical Factors Inhibiting their Positive Roles in the Middle East", Nova Southeastern University
- Razavi, Ahmad, (1997), "Continental Shelf Delimitation and Related Maritime Issues", The Hague: Martinus Nijhaff
ج- سایت‌‌ها:
- https://fa.wikipedia.org/wiki/           شانگهای  همکاری­­ سازمان
- https://www civilica.com/Paper-NCWC01-NCWC01_007.html.
ژئوپلیتیک خلیج فارس تهدیدها و فرصت‌های فراروی جمهوری اسلامی ایران